ترازنامه یا بیلان کسب‌وکار یکی از مهمترین صورت‌های مالی است و به طور معمول به صورت سه ماهه یا حتی ماهانه (بسته به دفعات گزارش دهی) گرفته می‌شود. این سند با نمایش کل دارایی‌ها، بدهی‌ها و دارایی خالص شما، نگاهی سریع به وضعیت مالی‌تان می‌اندازد و‌‌ به وام‌دهندگان، سرمایه‌گذاران یا سهامداران اصلی تجارت شما کمک می‌کند. همچنین است صورت سود و زیان برای کسب و کار.

مقاله پیشنهادی: صورت های مالی چیست؟

فیلم آموزش اجزای ترازنامه در نرم افزار باران

یکی از مهمترین کاربردهای نرم افزار حسابداری تهیه سند ترازنامه می‌باشد.

اگر سهامدار یک شرکت یا یک سرمایه‌گذار بالقوه هستید، درک ترازنامه، نحوه تجزیه و تحلیل و نحوه خواندن آن مهم است. ما در اینجا نکاتی که به شما در این موارد کمک می‌کنند را گرد آورده‌ایم. با ما تا پایان این مقاله همراه باشید.

تعریف ترازنامه (بیلان) چیست؟

ترازنامه یکی از سه صورت مالی اساسی است و برای مدل‌سازی مالی و حسابداری امری ضروری است. ترازنامه مجموع دارایی‌‌های شرکت و نحوه تأمین مالی این دارایی‌ها را از طریق بدهی یا حقوق صاحبان سهام نمایش‌‌ می‌دهد. همچنین صورت ارزش خالص، یا صورت وضعیت مالی نیز نامیده می‌شود.

فرمول اصلی ترازنامه:

دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام.

ترازنامه به دو طرف (یا بخش) تقسیم‌‌ می‌شود. در سمت راست ترازنامه کلیه دارایی‌‌های یک شرکت می‌آید. در سمت چپ، بدهی‌‌های شرکت و حقوق صاحبان سهام نشان داده می‌شود. دارایی‌ها و بدهی‌ها به دو دسته دارایی / بدهی جاری و دارایی / بدهی غیرجاری (بلند مدت) تفکیک‌‌ می‌شوند.

یک نمونه ترازنامه حسابداری

در زیر نمونه‌ای از ترازنامه آمده است. همانطور که می‌بینید، این جدول با دارایی‌‌های جاری شروع‌‌ می‌شود، سپس دارایی‌‌های غیرجاری و کل دارایی‌ها‌‌ می‌آید در سمت بعدی بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام‌‌ می‌آید که شامل بدهی‌‌های جاری، بدهی‌‌های غیرجاری و سرانجام حقوق صاحبان سهام‌‌ می‌شود.

این مثال هم می‌تواند به عنوان نمونه ترازنامه شرکت بازرگانی و هم به عنوان نمونه ترازنامه شرکت خدماتی مورد استفاده و بررسی قرار بگیرد.

اقلام ترازنامه

ترازنامه‌ (Balance Sheet)، مانند تمام صورت‌‌های مالی، تفاوت‌‌های جزئی بین سازمان‌ها و صنایع مختلف دارند. با این حال، چندین مورد وجود دارد که تقریباً همیشه در ترازنامه‌‌های معمول گنجانده شده است. ما به طور خلاصه این موارد را در ادامه مرور‌‌ می‌کنیم.

1. دارایی‌ها

• دارایی‌‌های جاری

دارایی‌ها همان چیزی است که یک شرکت برای فعالیت تجاری خود استفاده‌‌ می‌کند، در حالی که بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام دو منبع پشتیبانی از این دارایی‌ها هستند. حقوق صاحبان سهام مبلغی است که در ابتدا در شرکت سرمایه‌گذاری شده است. دارایی‌‌های جاری یک سال یا کمتر عمر دارند، به این معنی که‌‌ می‌توانند به راحتی به پول نقد تبدیل شوند. این دسته دارایی شامل پول نقد، معادل وجه نقد، حساب‌های دریافتنی و موجودی کالا‌‌ می‌شوند.

• • وجه نقد: اساسی‌ترین دارایی جاری است و  شامل حساب‌‌های بانکی و چک ‌‌می‌شود.  به عبارت دیگر دارایی‌هایی است که سررسید کوتاه‌مدت آنها زیر سه ماه است یا دارایی‌هایی که شرکت‌‌ می‌تواند با اطلاع دادن آنها را تسویه کند مانند اوراق بهادار قابل فروش. شرکت‌ها به طور کلی معادل‌‌های وجه نقد را درپاورقی‌‌های ترازنامه فاش‌‌ می‌کنند.
  • حساب‌‌های دریافتنی: متشکل از تعهدات کوتاه‌مدت است که توسط مشتریان به شرکت پرداخت‌‌ می‌شود. شرکت‌ها اغلب محصولات یا خدمات را به صورت اعتباری به مشتریان‌‌ می‌فروشند. این تعهدات تا زمانی که توسط مشتریان پرداخت نشود در حساب دارایی‌‌های جاری نگهداری‌‌ می‌شود.
  • موجودی کالا اولیه: کالاهای در حال کار و کالاهای تمام شده شرکت را نشان‌‌ می‌دهد. بسته به شرکت، ترکیب دقیق حساب موجودی کالا متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال، یک شرکت تولیدی تعداد زیادی مواد اولیه دارد، در حالی که یک شرکت خرده‌فروشی مواد اولیه ندارد. موجودی یک خرده‌فروش به طور معمول شامل کالاهایی است که از تولیدکنندگان و عمده‌فروشان خریداری شده است.

• دارایی‌‌های غیرجاری
  • دارایی‌های مشهود نامشهود: دارایی‌‌های غیرجاری دارایی‌هایی هستند که به راحتی به پول نقد تبدیل نمی‌شوند و انتظار‌‌ می‌رود ظرف یک سال به پول نقد تبدیل شوند و یا طول عمر آنها بیش از یک سال باشد. دارایی‌های غیرجاری شامل دارایی‌‌های مشهود مانند ماشین‌آلات، رایانه، ساختمان و ملک یا دارایی‌های نامشهود مانند سرقفلی، حق ثبت اختراع یا حق چاپ می‌شوند.

استهلاک از بیشتر این دارایی‌ها محاسبه و کسر‌‌ می‌شود که نشان دهنده هزینه اقتصادی دارایی در طول عمر مفید آن است.

2. بدهی‌ها

• بدهی‌‌های جاری یا حساب‌های قابل پرداخت

حساب‌های قابل پرداخت مبلغی است که یک شرکت برای کالاها یا خدمات خریداری شده به صورت اعتباری به تامین کنندگان بدهکار است. این مورد معمولاً شامل تعهدات طولانی‌مدت مانند اجاره، اوراق قرضه قابل پرداخت یا وام می‌شود.

• بدهی‌های غیرجاری یا بلندمدت

شامل بدهی‌های بلندمدت که زمان پرداخت آن بیش از یک سال باشد و بدهی‌های مالیاتی تعلیق شده می‌شود. تسهیلات مالی بلندمدت، ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان جزو این دسته از بدهی‌ها محسوب می‌شود.

3. حقوق صاحبان سهام (حقوق مالکانه در ترازنامه)

ارزش سهام سهامداران به طور کلی به ارزش خالص یک شرکت اشاره دارد و میزان پولی را که در صورت فروش کل دارایی‌ها و پرداخت بدهی‌ها باقی مانده نشان‌‌ می‌دهد. حقوق صاحبان سهام به سهامداران اعم از مالک خصوصی یا دولتی تعلق دارد.

ارزش سهامداران یا همان حقوق مالکانه در ترازنامه را‌‌ می‌توان با این معادله ترسیم کرد:

حقوق صاحبان سهام = دارایی‌ها – بدهی‌ها

این مقدار ارزش وجوهی است که سهامداران در شرکت سرمایه گذاری کرده‌اند. هنگا‌‌می‌که یک شرکت برای اولین بار تشکیل‌‌ می‌شود، سهامداران معمولاً پول نقد‌‌ می‌گذارند. به عنوان مثال، یک سرمایه‌گذار شرکتی را تأسیس‌‌ می‌کند و 10 میلیون دلار می‌گذارد. وجه نقد (یک دارایی) 10 میلیون دلار افزایش‌‌ می‌یابد، و سهام سرمایه (یک حساب سهام) 10 میلیون دلار افزایش‌‌ می‌یابد و ترازنامه را متعادل‌‌ می‌کند.

4. عنوان ترازنامه در جدول

عنوان ترازنامه شامل سه قسمت: نام کامل واحد اقتصادی، نام گزارش یا صورت وضعیت و در سطر سوم تاریخ تهیه گزارش می‌شود (آخرین روز سال مالی).

کاربرد ترازنامه چیست؟

این صورت مالی یک روش عالی برای تجزیه‌وتحلیل وضعیت مالی یک شرکت است. یک تحلیلگر به طور کلی‌‌ می‌تواند از ترازنامه برای محاسبه بسیاری از نسبت‌‌های مالی استفاده کند که به تعیین عملکرد یک شرکت، میزان نقدینگی یا بازدهی آن کمک‌‌ می‌کند.

همچنین تغییرات در حساب ترازنامه برای محاسبه جریان وجه نقد در صورت جریان وجوه نقد نیز استفاده‌‌ می‌شود. به عنوان مثال، یک تغییر مثبت در کارخانه، دارایی و تجهیزات برابر است با هزینه سرمایه منهای هزینه استهلاک. اگر هزینه استهلاک مشخص باشد، هزینه سرمایه را‌‌ می‌توان محاسبه کرد و به عنوان خروج پول نقد تحت جریان وجه نقد حاصل از سرمایه گذاری در صورت جریان وجوه نقدی لحاظ کرد.

البته تراز آزمایشی با ترازنامه شامل فرق هایی است که در این مقاله فرصت گفتن آن نیست می‌توانید به تراز آزمایشی مراجعه کنید.

اهمیت ترازنامه

ترازنامه به دلایل زیادی یک صورت مالی بسیار مهم است.‌‌ ترازنامه را می‌توانید به تنهایی و همراه با صورت‌‌های دیگر مانند صورت سود و دستمزد و صورت جریان نقدینگی بررسی کنید تا تصویری کامل از وضعیت یک شرکت به دست آورید. در ادامه چند دلیل مهم برای تهیه ترازنامه آمده است:

1. ترازنامه مروری جامع بر سلامت یک تجارت دارد

ترازنامه شما باید به روشی نمایش داده شود که دارایی‌ها‌‌، بدهی‌ها‌‌، سود و حقوق صاحبان تجارت به راحتی خوانده شود و آن را پیگیری کنید. دارایی ها شامل پول نقد‌‌، ملک‌‌، زیرساخت‌ها و تجهیزات هستند. دارایی‌ها ممکن است ملموس یا نامشهود‌‌، منقول یا غیر منقول باشند.

این تعهدات شامل حقوق و دستمزد‌‌، تسهیلات‌‌، بهره‌‌، بیمه درمانی کارمندان‌‌، اجاره ملک و همچنین هر گونه مشارکت شما در برنامه‌های بازنشستگی است. حقوق صاحبان سهام به آنچه پس از کسر بدهی‌ها از دارایی ها باقی مانده است‌‌، اشاره دارد. و سرانجام‌‌، سود انباشته سودی است که کسب‌وکار برای حفظ آن را کسب ‌‌می‌کند‌‌، این سودهایی است که با سهامداران تقسیم نمی‌شود.

2. ترازنامه برای تأمین تعهدات مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد

ممکن است برخی افراد علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در کسب‌وکار شما باشند. شاید سرمایه‌گذاران بخواهند سهام شرکت را بفروشند. آنها فقط در صورتی ‌‌می‌توانند این کار را انجام دهند که از وضعیت مالی شرکت تصوری داشته باشند. با ترازنامه‌‌، آنها قادر به تجزیه‌وتحلیل نرخ بازده بالقوه و همچنین یک تصویر کلی از ساختار سرمایه خواهند بود. به عنوان یک خریدار‌‌، امیدوارید در چند سال آینده با این تجارت به چه نتیجه‌ای برسید؟

آیا ‌‌می‌خواهید تجارت را فراتر از جایگاه فعلی آن توسعه دهید؟ با توجه به بدهی‌ها و دارایی‌های در اختیار‌‌، آیا فرصتی برای گسترش به شما ‌‌می‌دهند یا بدهی‌ها ‌‌می‌توانند اهداف بلندپروازانه شما را محدود کنند؟

3. ترازنامه برای تأمین اعتبارات مورد استفاده قرار می‌گیرد

طبق نظرسنجی انجام شده توسط اداره مشاغل کوچک‌‌، سالانه حداقل 600 میلیارد دلار به مشاغل کوچک وام داده ‌‌می‌شود. حدس بزنید مقدار متوسط ​​وام چقدر است؟ در سال 2017‌‌، متوسط ​​مبلغ وام گرفته شده‌ی شرکت‌های کوچک 663000 دلار بوده است. سرمایه‌گذاران مسرورانه پول خود را در مشاغلی سرمایه گذاری می‌کنند که سودآور به نظر ‌‌می‌رسند و قول ‌‌می‌دهند بازدهی خوبی ارائه دهند.

یکی از بزرگترین دلایلی که مشاغل و مشاغل شخصی برای تأمین خط اعتباری مشکل دارند‌‌، عدم نشان دادن ترازنامه است. توانایی نشان دادن سوابق حسابداری خوب به طلبکاران‌‌، به آنها اطمینان ‌‌می‌دهد تا وجوه خود را آزاد کنند. ترازنامه یک کسب‌وکار ‌‌می‌تواند نشان دهد که تجارت در جایگاه خوبی قرار دارد و با پشتوانه مالی مناسب‌‌، توانایی بزرگتر شدن دارد.

4. ترازنامه بخش‌هایی که نیاز به بهبود دارند را نشان می‌دهد

ترازنامه مانند گزارش پزشک است. بخش‌هایی که نیاز به بهبود دارند‌‌، بخش‌هایی که از وضعیت خوبی برخوردار هستند و حوزه‌هایی که نیازمند توجه بیشتر هستند را نشان ‌‌می‌دهد. شاید هزینه‌های سربار آن که باید کاهش یابد – انتقال به فضای کوچکتر‌‌، کوچک‌سازی شرکت یا یافتن پیمانکارانی با تجهیزات ارزان‌تر برای استخدام. به حداکثر رساندن مقدار فقط زمانی اتفاق می‌افتد که بتوانید به وضوح ببینید چه چیزی کار ‌‌می‌کند و چه چیزی مفید نیست.

5. ترازنامه عملکرد مالی را نشان ‌‌می‌دهد

اگر شرکت شما از قبل در بورس اوراق بهادار ثبت شده است یا هنوز در مراحل اولیه آماده سازی عمو‌‌می‌هستید‌‌، صورت‌های مالی شما برررسی می‌شود. آژانس های دولتی‌‌، تنظیم کننده‌های سهام و بانکی از ترازنامه یک شرکت برای بررسی سوء رفتارهای احتمالی مالی استفاده ‌‌می‌کنند. فعالیت‌های غیرقانونی را اغلب می‌توان در ترازنامه پیگیری کرد. با نظارت منظم در ترازنامه یک شرکت دولتی‌‌، تنظیم کنندگان بازار سهام قادر به تشخیص هرگونه سوء رفتار مالی هستند.

6. با ترازنامه حسابرسی شده می‌توانید اعتماد تأمین‌کنندگان خود را جلب کنید

بیشتر مشاغل برای ادامه کار خود به تأمین‌کنندگان و بستانکاران تکیه می‌کنند. اگر کسب‌وکاری را اداره می‌کنید که نیاز دارد مواد اولیه را از شرکت دیگری خریداری کنید، داشتن اعتبار خوب (که ‌‌می‌تواند توسط ترازنامه شما نشان داده شود) راهی مطمئن برای جلب اعتماد آنها است. تامین‌کنندگان می‌خواهند با شرکتی تجارت کنند که می‌دانند قابل اعتماد و قابل اعتماد هستند. از این رو در صورت ایجاد یک مسئله، اهمیت ترازنامه هرگز قابل اغماض نیست.

نحوه تفسیر و تحلیل ترازنامه

ترازنامه، به همراه صورت درآمد و گردش پول، ابزار سرمایه گذاران برای کسب بینش در مورد یک شرکت و عملکرد آن است. این صورت مالی یک دید فوری از حساب‌‌های شرکت ارائه می‌دهد – دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام را پوشش‌‌ می‌دهد. (درباره مفهوم بدهکار و بستانکار اینجا بخوانید)

آیا ترازنامه باید همیشه متعادل باشد؟

ترازنامه همیشه باید تعادل داشته باشد. اگر برای حسابداری کسب و کار خود از نرم افزار حسابداری استفاده می‌کنید و نرم افزار شما به روز و استاندارد باشد به صورت خودکار و هوشمند، هیچ گاه ترازنامه شما مغایرت نخواهد داشت و همیشه متعادل و مساوی خواهد بود.

اما اگر از سیستم‌های سنتی و دفتری برای حسابداری استفاده می‌کنید ممکن است این مغایرت برای شما پیش بیاید. اگر متوجه شدید که ترازنامه شما متعادل نیست، ممکن است یکی از موارد زیر دلیل آن باشد:

• داده‌‌های ناقص یا نادرست
• وارد کردن معاملات اشتباه
• وارد کردن مبلغ اشتباه
• خطاهای موجودی کالا
• محاسبه اشتباه ارزش سهام
• استهلاک محاسبه نشده

جمع‌بندی

ترازنامه صورت مالی است که با کسر کلیه بدهی‌‌های شرکت و حقوق صاحبان سهام از کل دارایی‌‌های آن محاسبه‌‌ می‌شود. کسب و کارها با استفاده از یک نرم افزار حسابداری فروشگاهی مناسب و رستوران‌ها با استفاده از یک نرم افزار رستورانی می‌توانند ترازنامه مالی را خیلی سریع‌تر و راحت‌تر تهیه کنند.

ترازنامه تصویری از نحوه عملکرد شرکت در حال حاضر، عملکرد آن در گذشته و انتظار عملکرد در آینده نزدیک به تحلیلگران داخلی و خارجی ارائه‌‌ می‌دهد. این امر ترازنامه را به ابزاری اساسی برای سرمایه گذاران فردی و نهادی و همچنین ذینفعان اصلی یک سازمان و هر نهاد نظارتی خارج از کشور تبدیل‌‌ می‌کند.

هدف از ترازنامه این است که علاوه بر نمایش دارایی و بدهی شرکت، به ذی‌نفعان چشم‌اندازی از وضعیت مالی شرکت نیز ارائه دهد. مهم است که همه سرمایه‌گذاران بدانند چگونه از ترازنامه استفاده، تجزیه‌وتحلیل و مطالعه کنند. ترازنامه بینش یا دلیلی برای سرمایه‌گذاری در سهام ارائه می‌دهد.