حق اولاد و حق عائله مندی چیست؟ روش محاسبه حق اولاد

شاید شما هم در فیش حقوقی خود عبارت حق اولاد را دیده‌اید. اگر برایتان سوال پیش آمده که حق اولاد چیست، مبلغ آن چقدر است و تفاوت آن با حق عائله‌مندی چیست، این مقاله را تا انتها بخوانید.

حق اولاد چیست؟

تمامی کارمندان و کارگران دارای فرزند، در مشاغل خصوصی و دولتی، در پایان هر ماه علاوه بر حقوق ثابت و مزایا، مبلغی مشخصی تحت عنوان حق اولاد دریافت می‌کنند. این قانون فقط مختص مردان نیست. بلکه به زنان شاغل و دارای فرزند نیز حق اولاد تعلق می‌گیرد. این مبلغ کمک هزینه‌ای است که برای فرزندان افراد بیمه شدۀ تامین اجتماعی درنظر گرفته شده است.

قانون حق اولاد تامین اجتماعی

در قانون تامین اجتماعی برای تمام کارمندان و کارگران بیمه شده تامین اجتماعی علاوه بر حقوق ماهیانه مبلغی تحت عنوان حق اولاد در نظرگرفته می‌شود. طبق ماده ۸۶ قانون تامین اجتماعی این مبلغ برابر حداقل سه روز کاری کارگران می‌باشد. مبلغ حق اولاد همانند حقوق هر سال تغییر می‌کند و هر چه تعداد فرزندان کارگری بیشتر باشد، مبلغ حق پرداختی او نیز بیشتر است.

حق اولاد به چه سنی تعلق می گیرد؟

حق اولاد به فزرندان پسر تا 18 سالگی و به فرزندان دختر تا پیش از ازدواج تعلق می‌گیرد. اگر فرزند پسر پس از ۱۸ سالگی مشغول به ادامه تحصیل و شاغل نباشد، حق اولاد تا ۲۵ سالگی به او تعلق می‌گیرد. علاوه بر این اگر هر یک از فرزندان پسر یا دختر به علت مشکلات جسمی مانند نقص عضو، روحی، ذهنی و… توانایی استقلال مالی را نداشته باشند، تا زمانی که تحت تکفل والدین شاغل خود است، شامل حق اولاد می‌شود.

حق اولاد به چند فرزند تعلق می گیرد؟

تا قبل از سال ۱۳۹۲، حق اولاد تنها به دو فرزند تعلق می‌گرفت، اما بعد از این سال به دلیل سیاست‌های فرزندآوری، در قانون تامین اجتماعی حق اولاد به تمام فرزندان تعلق می‌گیرد. البته برای بهره‌مندی از حق اولاد یک شرایط وجود دارد که در ادامه بیان می‌کنیم.

حق اولاد به چه افرادی تعلق می گیرد؟

حق اولاد به کارگرانی تعلق می‌گیرد که شرایط زیر را داشته باشند:

• کارگر تحت پوشش تامین اجتماعی باشد.
• حداقل 720 روز سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد.
• سن فرزندانی که حق اولاد به آن‌ها تعیق می‌گیرد زیر 18 سال باشد. فرزندان بیش از 18 سال باید حتما در حال تحصیل باشند.
• فرزندان بالای 18 سال در صورت داشتن بیماری خاص و اگر طبق کمیسیون‌های پزشکی بر اثر بیماری قادر به کارکردن نباشند، حق اولاد برای آن‌ها نیز پرداخت خواهد شد

روش محاسبه حق اولاد چگونه است؟

مبلغ حق اولاد برابر با حداقل دستمزد 3 روز کارگر است. برای محاسبه این مبلغ باید حداقل حقوق و دستمزد یک روز کارگر را در عدد 3 ضرب کرده و سپس حاصل را در تعداد فرزندان ضرب کنید.

البته این مبلغ ثابت نیست و هر سال براساس میزان حداقل دستمزد روزانه در سال جاری محاسبه می‌شود.

حق اولاد کارگران در سال 1402

حق اولاد کارگران هرسال با توجه میزان حقوق تغییر می‌کند. حق اولاد در سال 1402 به شرح زیر است:

• حق اولاد یک فرزند (معادل 3 روز حداقل مزد سال 1402): 5,308,284 ریال
• حق اولاد دو فرزند (معادل 6 روز حداقل مزد سال 1402) :  10.616.568 ریال
• حق اولاد سه فرزند (معادل 9 روز حداقل مزد سال 1402) : 10.924.825 ریال

حق اولاد کارمندان در سال 1402

حق اولاد کارمندان با ضرب حداقل حقوق مصوب در سه روز کاری کارمند و ضرب در تعداد فرزندان به دست می‌آید. مبلغ حق اولاد کارمندان در سال 1402، با 100درصد افزایش به ۴۰۰ هزار تومان رسیده است.

حق اولاد بازنشستگان چقدر است و چگونه محاسبه می‌شود؟

حق اولاد تنها به کارمندان و کارگران در حال کار تعلق نمی‌گیرد، بلکه شامل بازنشستگان نیز می‌شود. حق اولاد بابت هر فرزند معادل سه برابر حداقل دستمزد روزانه فرد بازنشسته است. برای محاسبه حق اولاد بازنشستگان باید حداقل دستمزد روزانه فرد بازنشسته را در 3 ضرب کنید. در سال 1402، حق‌اولاد بازنشستگان حدود 300 درصد افزایش یافته و به ازای هر اولاد از 105 هزار تومان به 422 هزار تومان رسیده است.

منظور از حق عائله مندی چیست؟

حق عائله‌مندی با هدف تامین نیازهای اقتصادی و معیشتی اعضای خانواده به کارمندان تعلق می‌گیرد. این حق برخلاف حق اولاد که به فرزندان تعلق می‌گیرد، عمومی است و شامل تمام اعضای خانواده از والدین تا فرزندان می‌شود. حق عائله‌مندی به افرادی پرداخت می‌شود که دارای شرایط زیر باشند:

• مردانی که دارای همسر دائم و در قید حیات هستند و به دلیل بیماری، تصادف، ازکارافتادگی، نقص عضو و…، قادر به کار نیستند و بر طبق نظر پزشکان معتمد، ازکارافتاده محسوب شوند.
• تمامی بازنشستگان بیمه تامین اجتماعی

پرداخت حق اولاد و  عائله مندی ضروری است و اگر کارفرمایی از پرداخت آن امتناع بورزد، کارگر می‌تواند از وی شکایت کند.

تفاوت حق اولاد با عائله مندی

در بخش خصوصی عائله مندی همان حق اولاد است و از یکدیگر تفکیک نشده است. اما برای کارمندان بخش دولتی، جدا از حق اولاد (تا سه فرزند) حق عائله مندی نیز پرداخت می‌شود. حق اولاد در بخش دولتی به صورت زیر محاسبه می‌شود:

حق اولاد برای یک فرزند در بخش دولتی = حداقل حقوق مبنا × ضریب سالانه × 14%

حق عائله مندی در تامین اجتماعی و خدمات کشوری چگونه محاسبه می‌شود؟

بین دو قانون تامین اجتماعی و قانون مدیریت خدمات کشوری در تعیین حقوق و مزایا تفاوت وجود دارد. در بند 4 ماده 68 قانون خدمات کشوری، حق عائله مندی به کارمندان مرد شاغل و بازنشسته و مستمری‌بگیر معادل (800) امتیاز و حق اولاد معادل (200) امتیاز است و حداکثر تا سه فرزند است. اما این حق در حقوق کارگر تنها به عنوان حق اولاد تبیین شده است و این حق طبق ماده 86 قانون تامین اجتماعی تنها با شروط خاص قابل دریافت است. حق عائله مندی در بخش دولتی به روش زیر محاسبه می‌شود:

عائله مندی در بخش دولتی = حداقل حقوق مبنا × ضریب سالانه × 70%

حق همسر در فیش حقوقی

در قانون کار، حق اولاد بابت فرزند است و شامل همسر نمی‌شود. اما کارمندان دولت علاوه بر این دستمزد، حق عائله‌ مندی برای همسر نیز دارند. البته در بخش خصوصی نیز کارفرمایان می‌توانند حق عائله مندی را برای کارمندان خود با توجه به یک سری شرایط که در بخش بعد مطرح می‌کنیم، در نظر بگیرند.

حق عائله مندی به چه کسانی تعلق می گیرد؟

حق عائله مندی به افرادی تعلق می‌گیرد که شرایط زیر را داشته باشند:

• مردانی که همسران آنها به دلیل سانحه یا بیماری از کارافتاده است
• باز نشستگان تامین اجتماعی
• برای فرزندان پسر زیر ۱۸ سال کمک هزینه عائله مندی پرداخت خواهد شد.
• فرزندان دختر درصورتی که شاغل و متاهل نباشند.
• زنانی که سرپرست خانوار هستند
• اگر دختر پس از طلاق، تحت تکفل پدر باشد، به او حق عائله مندی تعلق می‌گیرد.

شرایط دریافت حق عائله مندی

برای دریافت حق عائله مندی کارمندان باید یک سری شرایط داشته باشند:

• بیمه 720 روزکاری

هر کارگر یا کارمندی برای دریافت این حق، باید ۷۲۰ روز سابقه کار داشته باشد

• سن فرزندان پسر کمتر از 18 سال و یا محصل باشند

فرزند کارگر یا کارمند باید کمتر از ۱۸ سال سن داشته و مشغول به تحصیل باشد.

• سن فرزندان بالای 18 سال باشد اما شرایط کار را نداشته باشند

درصورتی که فرزند کارگر بیشتر از ۱۸ سال سن داشته باشد، اما به دلیل بیمای خاص یا نقص عضو  قادر به کارکردن نباشد، حق اولاد به او تعلق خواهد گرفت.

• کارکنانی از این امتیاز برخوردار می‌شوند که تحت شمول قانون کار قرار گیرند

حق عائله مندی به فردی تعلق می‌گیرد که تحت پوشش تامین اجتماعی باشد.

• اگر زن و شوهری به صورت همزمان از شرایط قانونی لازم برخوردار باشند؛ این امتیاز به هر کدام از آن‌ها تعلق می‌گیرد.

اگر زن و شوهری هردو در یک مجموعه مشغول به کار باشند، هرکدام به تنهایی مشمول دریافت حق عائله مندی می‌شوند و کارفرما نمی‌تواند به بهانه پرداخت این مبلغ به یکی از آن‌ها، از پرداخت حق عائله مندی به دیگری سرباز زند.

قانون حق عائله‌مندی بازنشستگان تامین اجتماعی

در متن اصلی قانون تامین اجتماعی پرداخت حق عائله مندی برای مستمری بگیران وجود ندارد. در تاریخ ۱۳۷۱/۱/۱ هیئت وزیران با پیشنهاد سازمان تامین اجتماعی این حق را تصویب کرد.

شرایط و نحوه پرداخت کمک هزینه اولاد و کمک عائله مندی به بازنشستگان و مستمری بگیران مرد به شرح زیر است:

• مردان از کارآفتاده یا بازنشسته به شرط داشتن همسرِ در قید حیات مرد به شرط داشتن (پرداخت حق عائله مندی به مستمری بگیران مرد بازنشسته و ازکارافتاده کلی که همسر آنان شاغل باشد، بلامانع است)

شرایط و نحوه پرداخت کمک هزینه اولاد و کمک عائله مندی به زنان بازنشسته و ازکارافتاده به شرح زیر است:

• همسر نداشته باشند.
• فرزند یا فرزندان پسری داشته باشند که سن آنان بیش از 18 سال نباشد و یا به تحصیل اشتغال داشته ویا به علت بیماری و نقص عضو طبق گواهی کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده ۹۱ قانون قادر به کار و فعالیت اجتماعی نباشند. در مورد فرزندان دختر در صورتی که ازدواج نکرده و شاغل نباشد، حق اولاد به وی تعلق می‌گیرد.
• به تنهایی تکفل فرزندان را برعهده داشته باشد ( صرفاً نداشتن همسر موجب پرداخت حق عائله‌مندی به زنان بازنشسته و ازکارافتاده کلی نمی‌شود، بلکه با مدارک اثبات گردد که مستمری بگیر زن، خود به تنهایی عهده دار تأمین مخارج فرزندان است.)

علاوه بر شرایط فوق، چنانچه زن حقوق بگیر بازنشسته و ازکارافتاده دارای همسری باشد که اولاٌ تحت تکفل زن بوده و ثانیاٌ به تشخیص کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده ۹۱ قانون ازکارافتاده کلی باشد، پرداخت حق عائله‌مندی به زن ویاز تاریخ ۱/۱/۷۵ به بعد بلامانع است. (موضوع بخشنامه ۱۸ مستمری‌ها)

قانون عائله مندی بعد از طلاق زوجین

حق عائله مندی پس از طلاق زوجین از یکدیگر حذف می‌شود. این قانون برای زن و مرد فرقی ندارد. اما یک استثنا برای زنان مطلقه وجود دارد. زنانی که قبل از طلاق حق عائله‌مندی را دریافت می‌کردند، پس از فوت و یا طلاق همسر، مجدداً می‌توانند از این مزایا استفاده کنند.

جمع بندی

حق عائله مندی و حق اولاد یکی از اجزای حقوق و دستمزد کارگران و کارمندان محسوب می‌شود که مبلغ آن هر ساله با توجه به حداقل دستمزد تغییر می‌کند. در این مقاله میزان و شرایط  دریافت این حقوق را بیان کردیم. اگر سوال دیگری در رابطه با این مزایا دارید، با ما در قسمت نظرات در میان بگذارید.