اصطلاح صورت معاملات فصلی در ایران اصطلاحی نوپا در دنیای حسابداری و مالیات است. این صورت که هر سه ماه به سازمان امور مالیاتی ارسال می‌شود، روشی برای شفاف‌تر شدن معاملات است. در این مقاله قصد داریم به شرح کامل صورت معاملات فصلی و نحوه ارسال آن بپردازیم. اگر در مورد این صورت سوالی دارید با ما در این مقاله همراه باشید.

گزارشات خرید فصلی چیست؟

گزارشات فصلی یا همان صورت معاملات فصلی، گزارشاتی هستند که اشخاص حقیقی و حقوقی طبق ماده قانونی 169 همواره باید برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. (شرح کامل ماده 169 را اینجا بخوانید)

سازمان امور مالیاتی بر پایه‌ی گزارش خرید و فروش فصلی یا همان معاملات فصلی خرید و فروش در طول مدت مشخصی برای تمامی دفاتر قانونی ازجمله دفتر روزنامه، دفتر کل، دفتر هزینه‌ها و درآمد‌ها و نیز صورت‌حساب‌ها مالیات تعیین می‌کند.

روش تنظیم صورت گزارشات فصلی

دو روش برای ثبت و ارسال گزارشات فصلی وجود دارد:

1. روش برخط (Online)

مودیان با ثبت‌نام در این سامانه نام کاربری و رمز عبور دریافت می‌کنند و با در اختیار داشتن آن وارد سامانه می‌شوند. گزارشات رسمی خود را وارد کرده و اطلاعات فرم‌ها را تکمیل می‌کنند و پس از ثبت‌نهایی کد پیگیری دریافت می‌کنند. برای پیگیری و اصلاحات بعدی این کد پیگیری ضروری است. شایان ذکر است که پس از ثبت نهایی تنها یکبار مجوز ویراش اطلاعات امکان‌پذیر است. برای این دسته از مودیان گرامی با ورود به سامانه، امکان ثبت هر یک از فرم‌های زیر برحسب نوع اطلاعات فراهم می‌باشد:

• ثبت گزارش خرید
• ثبت گزارش فروش
• ثبت گزارش اطلاعات پیمانکار در پیمان‌های طولانی‌مدت
• ثبت گزارش اطلاعات کارفرما در پیمان‌های طولانی‌مدت
• ثبت گزارش امتناع برای قبل از سال ۱۳۹۵
• ثبت گزارش عرضه به مصرف‌کننده‌ی نهایی برای سال ۱۳۹۵
• ثبت گزارش صادرات
• ثبت گزارش واردات
• ثبت گزارش حق‌العمل کاری و مدیریت پیمان
• ثبت گزارش اجاره
• ثبت گزارش پیش‌فروش

2. روش غیربرخط (Offline)

مودیانی که از سیستم‌های رایانه‌ای خرید و فروش استفاده می‌نمایند، می‌توانند با استفاده از‌ نرم‌افزار حسابداری (یا نرم افزار فروشگاهی و نرم افزار رستوران) خود اطلاعات مالی خود را ذخیره و با اتصال به اینترنت گزارشات فصلی خود را به مستقیم از‌ نرم‌افزار حسابداری خود در قالب مدنظر سازمان امور مالیاتی وارد کنند. پیش از هرچیز آنها باید در سامانه‌ی مالیاتی ثبت‌نام کنند و نام کاربری و رمز عبور دریافت کنند و پس از ثبت اطلاعات کدپیگیری دریافت کنند تا بتوانند در صورت لزوم اطلاعات خود را اصلاح کنند.

مشمولین ارسال گزارشات فصلی

• تمامی اشخاص حقیقی (مشاغل) که مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند
• تمامی اشخاص حقوقی (شرکت‌ها)
• تمامی اشخاص حقیقی که مشمول گروه اول آیین‌نامه‌ی ماده 95 قانون مالیات‌های مستقیم هستند
• تمامی مشاغل خاص که در فصل دوم آیین‌نامه اجرایی ماده 95 جدید قانون مالیات‌های مستقیم معرفی شده‌اند

دوره‌ی ارسال صورت معاملات فصلی و مهلت ارسال آن

دوره‌ی ارسال اطلاعات برای خرید و فروش و پرداخت قراردادها سه ماهه و براساس فصول شمسی است. صاحبین کسب‌وکارها باید تا 45 روز پس از پایان هر فصل  گزارش خرید و فروش فصلی خود را ارسال کنند. در مواردی که خریدار از ارائه‌ی شماره اقتصادی خودداری کند، چنانچه فروشنده مشخصات خریدار و موضوع مورد معامله را ظرف مهلت یک ماه از زمان انجام معامله در فرم «فهرست امتناع» به اداره امور مالیاتی اعلام نمایند مشمول جریمه بابت این موضوع نخواهند بود.

این گزارش باید دقیقا در همان قالبی تکمیل و ارسال شود که سازمان امور مالیاتی تعیین کرده است.

تفاوت صورت معاملات فصلی با مالیات بر ارزش افزوده

ممکن است برخی به اشتباه فکر کنند صورت معاملات فصلی همان مالیات بر ارزش افزوده است. اما صورت معاملات فصلی محدود به ارائه فهرست معاملات است و در آن مالیات جداگانه‌ای دریافت نمی‌شود. درحالی‌که مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات است که درعین‌حال مشمولین این مالیات ملزم به ارائه صورت معاملات فصلی هستند. شایان ذکر است که مشمولین ارائه صورت معاملات فصلی محدود به مشمولین پرداخت مالیات بر ارزش افزوده نیستند.

نحوه ارسال گزارش صورت معاملات فصلی ماده 169

مطابق ماده 169 قانون مالیات‌های مستقیم، تنها روش ارسال صورت معاملات فصلی به‌صورت الکترونیکی و از طریق سایت سامانه صورت معاملات الکترونیکی سازمان امور مالیاتی است. داشتن یک نرم افزار حسابداری دقیق می‌تواند تهیه و ارسال این گزارش را بسیار آسان کند.

سامانه معاملات فصلی خرید و فروش

برای  ثبت و ارسال صورت معاملات فصلی خود باید به سامانه صورت معاملات الکترونیکی سازمان امور مالیاتی  مراجعه کنید. فهرست‌های موجود، شامل خرید و فروش و قرارداد پس از اصلاح قانون در تاریخ 31 تیر ماه سال 94، تغییر داده شده و 8 فهرست جدید شامل دریافت قرارداد، صادرات، واردات، حق‌العمل کاری، حمل‌ونقل بار و حمل‌ونقل مسافر و بیمه و قرارداد اجاره، به آن افزوده شده است.

برخی از امکانات این سامانه عبارت‌اند از:

• ثبت گزارش خرید و فروش
• ثبت اطلاعات پرداخت قراردادها
• ثبت گزارش دریافت قراردادها
• ثبت گزارش امتناع برای پیش از سال 1395
• ثبت گزارش عرضه به مصرف‌کننده‌ی نهایی برای سال 1395
• ثبت گزارش واردات و صادرات
• ثبت گزارش حق‌العمل کاری و مدیریت پیمان
• ثبت گزارش اجاره
• ثبت گزارش پیش‌فروش
• امکان تبادل الکترونیکی اطلاعات به دو روش برخط و غیر برخط

برای ارسال اطلاعات در سامانه صورت معاملات فصلی الکترونیکی دو روش وجود دارد. روش آنلاین یا برخط که با کد کاربری و رمز عبور است و دیگری روش آفلاین یا غیربرخط برای مودیانی که از نرم‌افزارهای حسابداری برای ثبت معاملات خود استفاده می‌کنند که در همین مقاله آن را توضیح دادیم.

جرایم ارسال نکردن معاملات فصلی خرید و فروش

ارائه‌نکردن گزارش معاملات فصلی ماده 169 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم مودیان حقیقی و حقوقی تا ۴۵ روز پس از پایان هر فصل، مستوجب جریمه است. انجام‌ندادن هر یک از تکالیف مقرر در این ماده، مشمول جرایم ماده ۱۶۹ و با مهلت پرداخت مقرر در ماده ۱۵۷ است.

در ماده ۱۶۹ مکرر قانون  م. م، به این موضوع اشاره شده که اگر، صورت‌حساب صادر نکنیم یا شماره‌ی اقتصادی خود و طرف معامله را در گزارش معاملات ذکر نکنیم و از شماره شناسه‌ی ملی یا شماره‌ی اقتصادی دیگران برای معاملات خود استفاده کنیم، جریمه‌ای برابر ۱درصد مبلغ معامله‌ای که پنهان شده است، به  فرد خاطی، تعلق می‌گیرد. ۱۰درصد این جریمه، بابت عدم صدور صورتحساب و 1درصد بابت ارسال‌نکردن صورت معامله فصلی است.

جمع‌بندی

تنظیم و ارسال صورت معاملات به سامانه معاملات فصلی اقدامی ضروری برای کسب‌وکار شما محسوب می‌شود. ارائه نکردن این صورت مالیات فصلی، باعث تعیین جرایم مشخصی خواهد شد. می‌توانید برای جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه از خدمات تخصصی موسسه‌های خدمات مشاوره مالی برای تهیه این صورت بهره بگیرید.