امروزه حسابداری ارزی به دلیل افزایش روزافزون تعامل کسب‌وکارها با بازارهای خارجی اهمیت زیادی دارد. این حوزه به حسابداری معاملاتی می‌پردازد که یک واحد تجاری با ارزهای مختلف (ارز خارجی) غیر از واحد پول عملیاتی انجام می‌دهد. اگر شما به عنوان صاحب یک کسب‌وکار در بازارهای خارجی فعالیت می‌کنید و هنوز نمی‌دانید حسابداری ارزی چیست؟ این مقاله را راجع به نرم افزار حسابداری ارزی را تا انتها بخوانید.

حسابداری ارزی چیست؟

برای پاسخ  به سوال حسابداری ارزی چیست حیست؟ باید گفت حسابداری ارزی ردیابی دقیق هزینه‌های تجاری است که با ارزهای خارجی پرداخت می‌شود. به عبارت دیگر وقتی معاملات با ارزهای خارجی پرداخت می‌شود، ما با این حسابداری سروکار داریم. یک حسابدار ارزی باید بتواند تمامی امور مربوط به معاملات و تبدیل نرخ ارز نظیر ثبت حسابداری فروش ارز حاصل از صادرات، ثبت حسابداری تسهیلا ارزی و ثبت حسابداری تسعیر ارز در پایان سال مالی را انجام دهد.

مفاهیم حسابداری ارزی

6 مفهوم پرکاربرد حسابداری ارزی عبارت‌اند از:

ارز مبنا

ارز پرمبادله‌ای است که به دلیل ثبات در اکثر نقاط جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 ارز گزارش گری

ارز گزارشگر به تفاوت ناشی از تسعیر میزان معینی از یک ارز به واحد پول گزارشگری با نرخ های تسعیر متفاوت است.  ارز گزارشگری واحد پولی مورد استفاده در صورت های مالی یک شرکت است

 نرخ نقدی

نرخ نقدی یا لحظه‌ای، قیمت لحظه‌ای است که برای تسویه فوری به کار می‌رود. به عبارت دیگر نرخ‌های نقدی نشان‌دهنده قیمت فعلی یک دارایی هستند و در معرض نوسانات دائمی‌اند.

 نرخ آتی

نرخ‌های آتی با نگاهی اجمالی به آینده پیش‌بینی شده و بر سر آن توافق می‌شود.  نرخ آتی پس از توافق در یک قرارداد، ثابت باقی می ماند و معمولاً برای پوشش ریسک یا بهره برداری از نوسانات بالقوه قیمت استفاده می‌شود. سرمایه گذاران و مدیران صندوق از نرخ‌های آتی برای ارزیابی بازده بالقوه سرمایه گذاری‌های بین المللی، اوراق قرضه و بسیاری از دارایی‌های دیگر استفاده می کنند. از نظر تئوری، نرخ آتی باید برابر با نرخ نقدی به اضافه هر گونه درآمد حاصل از اوراق بهادار (و هرگونه هزینه مالی) باشد.

منظور از واحد پول گزارشگری در حسابداری ارزی چیست؟

ارز گزارشگری یا ارز حسابداری واحد پولی است که صورت‌های مالی یا سایر اسناد مالی واحد تجاری با آن گزارش شده و هنگام ثبت معاملات در دفتر کل یک شرکت یا سوابق حسابداری استفاده می‌شود. انتخاب یک ارز برای گزارش‌دهی، درک اسناد مالی را  آسان‌تر می‌کند. اغلب، ارز مورد استفاده واحد پول کشوری است که شرکت مادر به طور قانونی در آن ثبت شده است. به منظور تهیه گزارش‌های مالی برای شرکت‌های چندارزی، حسابداران باید ارزهای خارجی را با نرخ ارز فعلی به یک ارز گزارش‌دهی واحد تبدیل کنند. برای استانداردسازی این فرآیند، مقررات حسابداری مختلفی وجود دارد که یک روش واحد را برای انجام دادن این تبدیل تجویز می‌کند. این امر کمک می‌کند تا شفافیت ارائه این گزارش‌های مالی به حداکثر برسد.

تفاوت‌های میان واحد پول گزارشگری و واحد پول عملیاتی

برای تفاوت میان این دو ابتدا بیایید با تعریف این دو ارز آشنا شویم.

ارز عملیاتی، ارزی است که شرکت شما در درجه اول برای انجام امور تجاری از آن استفاده می‌کند. اگر شرکت شما در ایالات متحده مستقر است و معمولاً با سایر شرکت‌های ایالات متحده تجارت می‌کند، واحد پول عملکردی آن USD است.

ارز گزارشگری، ارزی است که شرکت شما برای ایجاد گزارش‌های مالی از آن استفاده می‌کند. برای مثال، یک شرکت مستقر در ایالات متحده ممکن است استفاده از USD را به عنوان ارز گزارش‌دهی خود آسان‌تر بداند.

واحد پول حسابداری (گزارشگری) لزوماً مشابه ارز عملیاتی یا معاملاتی نیست. ارز عملیاتی همان چیزی است که کارمندان و مشتریان هنگام انجام یک معامله، مانند فروش، از آن استفاده می‌کنند. ارز گزارشگری برای گزارش عملیاتی به ارگان‌های دولتی استفاده می‌شود. این تفاوت به ویژه برای شرکت‌های بزرگ و چند ملیتی که در کشورهای مختلف تجارت می‌کنند، بسیار مهم است.

شرکت‌هایی که در چندین کشور فعالیت دارند یا شرکت‌های تابعه  که در مکان‌های جغرافیایی مختلف فعالیت می‌کنند، از ارزهای متفاوتی در عملیات روزانه خود استفاده می‌کنند، اما برای ادغام صورت‌های مالی، باید صورت‌های مالی خود را به ارز حسابداری تبدیل کنند. برای شرکت‌هایی که در کشورهایی با ارز اصلی مانند دلار آمریکا (USD)، یورو (EUR) یا پوند استرلینگ بریتانیا (GBP) فعالیت می‌کنند، ارز حسابداری ممکن است مشابه واحد پول عملیاتی باشد. شرکت‌هایی که در بازارهای کوچک‌تر با ارزهای «فرعی» فعالیت می‌کنند، احتمالاً یک ارز حسابداری داخلی و یک ارز عملیاتی خارجی دارند.

 تسعیر ارز در حسابداری ارزی چیست؟

تسعیر، فرآیندی است که از طریق آن، اطلاعات مالی مبتنی ‌بر ارز، به واحد پول گزارشگری بیان می‌شود. به عبارت دیگر تسعیر ارز تبدیل یک صورت مالی بر حسب یک ارز مشخص، به یک صورت مالی بر اساس واحد گزارشگری است.

تسعیر ارز چه زمانی انجام می شود

هرگاه شرکتی که برای مثال دفاتر مالی آن در ایران به ریال ثبت می‌شوند، بخواهد با یک شرکت خارجی در خارج از کشور معاملاتی داشته باشد، باید برای ثبت پول مبادله شده باید تسعیر ارز انجام داده و پول پرداخت شده را به ریال ثبت کرده و سپس در دفاتر مالی ثبت کند.

آموزش تسعیر ارز (4 روش)

• تسعیر روزانه ارز: دقیق‌ترین روش محاسبه نرخ تسعیر ارز است. در این روش نوسانات روزانه قیمت در عملیات‌های حسابداری لحاظ می‌شود.
• تسعیر ماهانه ارز: در این روش تسعیر ارز، با به دست آوردن میانگین قیمت ارز انجام می‌شود و تامم معاملات با نرخ ارز ماهانه ثبت می‌شوند.
• تسعیر ارز دوره مالی: شرکت‌های بازرگانی و تجاری می‌توانند تاریخ پایان دوره مالی را به عنوان زمان بررسی و محاسبه نرخ تسعیر ارز مشخص کنند.
• تسعیر سالانه ارز:: در این روش نرخ ارز در طول یکسال ثابت در نظر گرفته می‌شود. در پایان سال هم سود و زیان حاصل از تسعیر ارز طرز با همین عدد ثابت مشخص می‌شود. این روش در کشورهایی کاربرد دارد که ثبات اقتصادی بالایی دارند.

استاندارد‌های تسعیر ارز

استاندارد 16 حسابداری با عنوان آثار تغییر در نرخ ارز در تاریخ 1391/9/22 توسط مجمع عمومی سازمان حسابرسی تصویب شد و الزامات آن برای صورت‎های مالی که دوره مالی آنها از تاریخ 1391/1/1 و بعد از آن شروع می‌شود، لازم‌الاجراست. موضوعات اصلی این استاندارد این است که از چه نرخی برای تسعیر استفاده شود و آثار تغییر در نرخ ارز، چگونه باید در صورت‌های مالی گزارش شود.

محاسبه و بررسی سود و زیان تسعیر ارز

در استاندارد حسابداری 16، یکی از پرکاربردترین استانداردهای حسابداری سود و زیان حاصل از تسعیر دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی شرکت‌های دولتی درآمد یا هزینه تلقی نمی‌شود. مابه‌التفاوت حاصل از تسعیر دارایی‌ها و بدهی‌های مذکور باید در حساب ذخیره تسعیر دارایی‌ها و بدهی‌های ارزشی منظور شود. در صورتی که در پایان سال مالی، مانده حساب ذخیره بدهکار باشد، این مبلغ به حساب سود و زیان همان سال منظور می‌شود.

فرض کنید شرکت A، کالایی به شرکت B در  کشور خارجی به قیمت دوهزار دلار فروخته شده است و قیمت دلار در هنگام فروش چهل هزار تومان است. اگر در هنگام دریافت پول، قیمت دلار از چهل هزار تومان بالاتر رفته باشد، شرکت سود کرده است و اگر کمتر از چهل هزار تومان شود، ضرر کرده است. به این افزایش یا کاهش درآمد،  سود و یا زیان ناشی از تسعیر می‌گویند.

 نحوه ثبت تسعیر ارز اقلام پولی وغیر پولی

اقلام پولی اقلامی هستند که مبلغ آن با گذشت زمان تغییر نمی‌کند، اما  قدرت خرید خود را از دست داده و تبدیل به وجه نقد می‌شوند. بدهی‌های اجاره و سود تقسیمی نقدی نوعی اقلام پولی هستند. اقلام غیرپولی اقلامی مانند موجودی مواد و کالاها هستند که مبلغ آن‎ها به مرور زمان تغییر می‌کند و معلوم نیست در آینده به چه مبلغ نقدی تسویه شوند.

برای ثبت حسابداری تسعیر ارزی باید اقلام پولی را از غیرپولی تفکیک کنیم. برای اقلام پولی امکان تسعیر وجود دارد؛ اما برای اقلام غیر پولی اجازه تسعیر نداریم. برای تنظیم ترازنامه اقلام پولی مجددا تسعیر می‌شوند ولی برای اقلام غیرپولی، تسعیر ارز با نرخ ارز در تاریخ معامله انجام می‌شود.

 نحوه انجام حسابداری ارزی به چه شکل است؟

برای انجام دادن حسابداری ارزی باید به فرآیند تسعیر ارز مسلط باشید. اگر شرکتی با ارزهای مختلفی معاملات خارجی خود را انجام می‌دهد، بهتر است که در سیستم حسابداری‌اش همه این ارزها را  جداگانه تعریف کند. پس از تعریف هر یک از این ارزها و تعیین مقدار معاملاتی که با هر یک از آنها انجام شده، باید مانده هر کدام را واحد پول گزارشگری تبدیل کنیم. برای محاسبه سود و زیان تسعیر ارز فقط کافی است که مبلغ مانده ارزی را ضرب در نرخ تسعیر کنید تا مانده شما بر اساس واحد پول گزارشگری به دست آید.

برای شرکت‌ها یا سرمایه‌گذارانی که چندین ارز را مدیریت می‌کنند، تأثیر متقابل نرخ‌های ارز خارجی و تبدیل‌ها می‌تواند حفظ سوابق حسابداری را به یک کار پیچیده تبدیل کند. سایر شرکت‌های تابعه که از ارزهای مختلف در عملیات روزانه خود استفاده می‌کنند باید صورت‌های مالی خود را به ارز حسابداری تبدیل کنند تا صورت‌ها ادغام شوند. این امر با استفاده از روش نرخ موقت یا فعلی تبدیل ارز انجام می‌شود.

• روش زمانی

در روش زمانی که به روش تاریخی نیز معروف است، دارایی‌ها و بدهی‌ها به دو دسته پولی و غیرپولی تقسیم می‌شوند. دارایی‌های با نقدشوندگی بالا مانند وجه نقد، سرمایه گذاری‌ها و حساب‌های دریافتنی جزو دارایی‌های پولی محسوب می‌شوند. به همین ترتیب بدهی‌هایی که باید در کوتاه‌مدت پرداخت شوند مانند حساب‌های پرداختنی و حقوق پرداختنی جزو بدهی‌های پولی محسوب می‌شوند.

بر اساس این روش، دارایی‌ها و بدهی‌های پولی با استفاده از نرخ ارز معتبر در تاریخ ترازنامه تبدیل می‌شوند. از سوی دیگر، ارزش‌ نرخ مبادله دارایی‌ها و بدهی‌های غیرپولی بر اساس زمانی است که آن دارایی‌ها و بدهی‌ها تحصیل یا ایجاد شده‌اند. نمونه‌ای از دارایی‌های غیر پولی، خرید دارایی ثابت است، مانند قطعه‌ای از تجهیزات یا قطعه زمین.

• روش نرخ فعلی

با استفاده از روش نرخ فعلی، دارایی‌ها و بدهی‌های موجود در ترازنامه به نرخ ارز تاریخ ترازنامه تبدیل می‌شوند. این امر می‌تواند درجه بالاتری از ریسک تبدیل ایجاد کند، زیرا نرخ ارز فعلی ممکن است قبل از پایان دوره حسابداری به شدت تغییر کند.

 نرم افزار حسابداری ارزی چیست ؟

حسابداری ارزی برای مشاغل و تامین‌کنندگان یک چالش است، مگر اینکه از نرم افزارهای تخصصی حسابداری ارزی استفاده کنند. نرم افزار حسابداری ازری باعث افزایش کارایی، امنیت و نوسانات ارز و کاهش ریسک ارز می‌شود.

 بررسی مزایا و معایب نرم افزار حسابداری ارزی چیست؟

نرم افزار حسابداری ارزی فرآیند ردیابی پرداخت‌ها و تراکنش‌های بین‌المللی را ساده می‌کند. با این نرم‌افزار، تمامی تراکنش‌ها در یک مکان ردیابی شده و بررسی و حسابرسی پرداخت‌ها بسیار آسان‌تر می‌شود. این امر می‌تواند در زمان و تلاش شرکت‌ها صرفه‌جویی کند و به آنها امکان می‌دهد تا به سرعت و کارآمد سوابق حسابداری خود را بررسی کنند. نرم افزار حسابداری ارزی با ساده‌سازی معاملات بین‌المللی، حذف هزینه‌های تبدیل ارز و کاهش ریسک ارز، به شرکت‌ها کمک می‌کند تا عملیات خود را ساده کرده و از دقیق بودن گزارش‌های مالی خود اطمینان حاصل کنند.

نرم افزار حسابداری نیز مانند هر چیز دیگری معایبی دارد. یکی از معایب این نرم‌افزارها قیمت اولیه آن است که شاید برای کسب‌وکارهای نوپا زیاد باشد. عیب دیگر نیاز به پشتیبانی و هزینه پشتیبانی است که معمولا باید در قالب بسته پشتیبانی پرداخت کنید. باید در نظر بگیرید که نرم افزار حسابداری ویژگی‌های زیادی برای بهینه‌سازی کسب‌وکار شما ارائه می‌دهد و همچنین نگه داشتن سوابق دقیق از داده‌های مالی شما برای رشد کسب و کار حیاتی است، به همین دلیل ارزش هزینه‌ای را که برای آن می‌پردازید، دارد.

 جمع بندی

در این مقاله شما را با حسابداری ارزی و اینکه حسابداری ارزی چیست آشنا کردیم. همچنین بیان کردیم که ارز گزارشگری یا ارز حسابداری واحد، پولی است که صورت‌های مالی یا سایر اسناد مالی واحد تجاری با آن گزارش شده و هنگام ثبت معاملات در دفتر کل یک شرکت یا سوابق حسابداری استفاده می‌شود. در ادامه تفاوت‌های میان واحد پول گزارشگری و واحد پول عملیاتی را برشمردیم و در انتها شما را با بهترین راهکار برای مدیریت حساب‌های ارزی آشنا کردیم.