استانداردهای حسابداری مفاهیم اساسی و کاربردی در حرفه حسابداری هستند. حسابدارها یا افرادی که قصد ورود به این حرفه را دارند، باید از این استانداردها به ویژه استانداردهای حسابداری پرکاربرد شناخت کافی را داشته باشد. حسابداران می‌توانند بر حسب نیاز از استانداردهای حسابداری در ثبت و نگهداری و گزارش رویدادهای مالی استفاده کنند.

استانداردهای مدون حسابداری ایران 42 مورد است که از این تعداد 41 استاندارد تصویب شده است. در این مقاله این استانداردها معرفی می‌گردد.

نرم افزار حسابداری باید به طوری طراحی شده باشد که با این استانداردها مطابقت داشته باشد.

استانداردهای حسابداری چیست؟

استانداردهای حسابداری خط مشی‌های مکتوب صادر شده توسط نهادهای حسابداری خبره یا دولت یا سایر نهادهای نظارتی است که جنبه‌های شناسایی، اندازه‌گیری، ارائه و افشای تراکنش‌های حسابداری در صورت های مالی را پوشش می‌دهد و هدف آنها ارائه اطلاعات مالی به سرمایه‌گذاران، وام‌دهندگان، اعتباردهندگان، مشارکت‌کنندگان و سایر افراد است.

انواع استاندارد حسابداری

استاندارهای حسابداری به سه دسته تقسیم می‌شوند.

1. استانداردهای عمومی

استانداردهای حسابداری بخش عمومی، قوانین حسابداری هستند که سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی باید برای مسائل مالی و حسابداری خود رعایت کنند.

استاندارهای حسابداری عمومی عبارت‌اند از:

مفاهیم نظری گزارشگری مالی بخش عمومی – اهداف گزارشگری مالی

مفاهیم نظری گزارشگری مالی بخش عمومی – واحد گزارشگر

مفاهیم نظری گزارشگری مالی بخش عمومی – عناصر صورت‌های مالی

مفاهیم نظری گزارشگری مالی بخش عمومی – ویژگی‌های کیفی اطلاعات مندرج در گزارش‌های مالی با مقاصد عمومی

1. نحوه ارائه صورت‌های مالی
2. نحوه ارائه اطلاعات بودجه ای در صورت‌های مالی
3. درآمد حاصل از عملیات غیرمبادله‌ای (مالیات و انتقالات)
4. درآمدهای حاصل از عملیات مبادله‌ای
5. دارایی‌های ثابت مشهود
6. موجودی‌ها
7. دارایی‌های نامشهود
8. ذخایر، بدهی‌های احتمالی و دارایی‌های احتمالی
9. حسابداری مخارج تامین مالی
10. رویه‌های حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباهات
11. افشای اطلاعات اشخاص وابسته
12. مزایای بازنشستگی کارکنان
13. آثار تغییر در نرخ تبدیل ارز
14. رویدادهای پس از تاریخ گزارشگری
15. صورت‌های مالی تلفیقی
16. سرمایه‌گذاری در واحدهای وابسته و مشارکت‌های خاص
17. ترکیب‌های بخش عمومی
18. صورت‌های مالی جداگانه
19. صورت جریان‌های نقدی

2. استانداردهای حسابداری میدانی

حسابرسی میدانی یکی از انواع استاندارهای حسابداری و حسابرسی است که کاربرد زیادی در موضوعات مالیاتی دارد و شامل بخش‌های زیر می‌شود:

1. فعالیت‌های بیمه عمومی
2. فعالیت‌های ساخت املاک مصوب
3. سود هر سهم
4. دارایی‌های غیر جاری نگهداری شده برای فروش و عملیات متوقف شده
5. کاهش ارزش دارایی‌ها
6. مزایای بازنشستگی کارکنان
7. رویه‌های حسابداری، تغییر در براورد‌های حسابداری و اشتباهات
8. مالیات بر درامد
9. ابزارهای مالی (ارائه)
10. ابزارهای مالی (افشا)
11. ترکیب‌های تجاری
12. صورت‌های مالی تلفیقی
13. مشارکت‌ها
14. افشای منافع در واحدهای تجاری دیگر
15. اندازه‌گیری ارزش منصفانه

 3. استانداردهای حسابرسی گزارشگری

این استانداردها مجموعه قوانین حسابداری به منظور تهیه صورت‌های مالی شرکت‌های سهامی عام هستند که هیئت استانداردهای حسابداری بین‌المللی (IASB)، آنها را تدوین کرده است. هدف از آن‌ها، امکان مقایسه گزارش‌ها و صورت‌های مالی در سراسر جهان است.

استانداردهای حسابرسی گزارشگری عبارت‌اند از:

مفاهیم نظری گزارشگری مالی

22 گزارشگری مالی میان‌دوره‌ای (تجدیدنظرشده ۱۴۰۰)

فهرست استانداردهای حسابداری و دانلود فایل PDF

مزایای استاندارد حسابداری

مزایای استانداردهای حسابداری به شرح زیر است:

• امکان مقایسه بین دو سازمان را فراهم می‌کند.

گزارش‌های مالیکسب‌وکارها از یک قالب پیروی می‌کنند، به همین دلیل امکان مقایسه دو سازمان را فراهم می‌کنند. در صورت استفاده از روش‌های حسابداری مجزا، مقایسه دو شرکت آسان نخواهد بود.

• باعث یکدستی در حسابداری می‌شود

استانداردهای حسابداری قوانین و مقرراتی را ارائه می‌کنند که باید حتما توسط شرکت‌ها در حین مستندسازی یک معامله رعایت شود؛ به همین دلیل معاملات را می‌توان با استفاده از استانداردهای حسابداری به راحتی شناسایی کرد.

• باعث افزایش قابلیت اطمینان به صورت‌های مالی می‌شود.

صورت‌های مالی و گزارشاتی که از استانداردهای حسابداری پیروی می‌کنند به ذینفعان اجازه می‌دهند تا تصمیمات مهم در مورد سرمایه‌گذاری را به راحتی اتخاذ کنند، زیرا برای تصمیم‌گیری می‌توانند به گزارشات مالی مراجعه کنند. استانداردهای حسابداری تضمین می‌کنند که گزارش‌های مالی و صورت‌های مالی یک سازمان منصفانه و شفاف هستند.

• از تقلب و دستکاری جلوگیری می‌کند.

ازآنجاکه یک ساختار ثابت برای صورت‌های مالی وجود دارد که هیچ‌کس نمی‌تواند در کل فرآیند حسابداری تغییر دهد. در نتیجه، استاندارد حسابداری در حال حاضر امکان دستکاری و تقلب را کاهش داده و سیستم حسابداری را موثرتر و قابل اعتمادتر کرده است.

• به حسابرسان کمک می‌کند.

وظیفه حسابرس تعیین این است که آیا صورت‌های مالی تهیه شده توسط شرکت‌ها با اصول تعیین شده توسط استانداردهای حسابداری مطابقت دارد یا خیر. ازآنجاکه استاندارد حسابداری قبلا قوانین، رویه‌ها و ساختار را تعیین کرده است، ارزیابی را برای حسابرسان آسان‌تر می‌کند.

اهمیت استاندارد حسابداری

استانداردهای حسابداری تنها برای حسابداران اهمیت ندارند. این استانداردها به سنجش عملکرد یک واحد تجاری کمک می‌کنند، همچنین اطمینان حاصل می‌کنند که صورت‌های مالی به شیوه‌ای منسجم و یکنواخت تهیه می‌شوند. امری که باعث می‌شود این صورت‌ها برای تصمیم‌گیری‌ها قابل اعتمادتر و مفیدتر باشند.

تدوین استاندارد‌های حسابداری

تدوین استاندارهای حسابداری در 7 مرحله انجام می‌شود.

1.تشخیص موضوع به منظور شروع فرایند تحقیق‌ها

نخست کمیته فنی تدوین استانداردهای حسابداری، استانداردهای مورد نیاز به منظور تدوین یا تجدید نظر را شناسایی کرده و به مدیریت تدوین استانداردهای حسابداری اعلام می‌کند.

2. بررسی اولیه

پس از تعیین موضوع، تحقیقات شروع می‌‌شود. استانداردهای سایر کشورها مورد بررسی قرار می‌گیرد و همچنین مسائل قانونی در ایران بررسی می‌شود.

3. اخذ تصمیم برای لازم بودن تدوین استاندارد

کمیته تدوین استانداردها با توجه به بررسی‌های اولیه در خصوص لزوم تدوین استاندارد تصمیم می‌گیرد.

 4. ایجاد پیش‌نویس اولیه

در این مرحله گروه‌های کارشناسی با توجه به گزارشات بررسی‌ها، مطالعات میدانی و تشکیل جلسه، اقدام به تهیه پیش‌نویس مقدماتی می‌‌کنند.

5. تدوین پیش‌نویس به صورت استاندارد

کمیته تدوین با توجه به «پیش‌نویس اولیه» ارائه شده و پس از انجام اصلاحات «پیش‌نویس استاندارد» را نهایی می‌کند.

6. نظر سنجی به صورت عمومی

پیش‌نویس استانداردها با روش‌های مختلف نظیر چاپ در مجلات تخصصی، اینترنت (سایت سازمان) و نظایر آن در دسترس عموم قرار می‌گیرد. نظرات دریافتی جمع بندی شده و به کمیته تدوین استانداردها ارائه می‌شود.

7. تصویب نهایی استاندارد

در این مرحله متن نهایی استاندارد توسط هیئت عامل و مجمع عمومی سازمان تصویب می‌شود و پس از انجام اصلاحاتی که در صورت لزوم باید در پیش‌نویس‌ها اعمال شود، به مجمع عمومی برای تصویب نهایی ارسال می‌شود.