راهنمای گام به گام اظهارنامه مالیاتی: از صفر تا صد

اظهارنامه مالیاتی یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارتباطی میان مؤدیان و سازمان امور مالیاتی است که تنظیم صحیح و به‌موقع آن، نقش کلیدی در جلوگیری از جرائم مالیاتی و بهره‌مندی از معافیت‌های قانونی دارد. بسیاری از افراد و صاحبان کسب‌وکارها با چالش‌های متعددی در این مسیر روبه‌رو هستند. در این مقاله تلاش می‌کنیم تا نحوه ثبت اظهارنامه مالیاتی را از ابتدا تا انتها به زبان ساده و گام‌به‌گام توضیح دهیم.

اظهارنامه مالیاتی چیست و چرا اهمیت دارد؟

اظهارنامه مالیاتی یک سند رسمی و قانونی است که مودی مالیاتی (چه شخص حقیقی و چه حقوقی) موظف است در بازه‌های زمانی مشخص، اطلاعات مربوط به درآمد، هزینه‌ها، سود و زیان، دارایی‌ها و بدهی‌های خود را در آن ثبت کرده و به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه دهد. این سند پایه و اساس محاسبه مالیات پرداختی فرد یا شرکت‌ها است و نقش بسیار مهمی در شفاف‌سازی فعالیت‌های اقتصادی، جلوگیری از فرار مالیاتی و توزیع عادلانه مالیات دارد.

انواع اظهارنامه مالیاتی

انواع اظهارنامه‌های مالیاتی بر اساس نوع فعالیت اقتصادی و شخصیت حقوقی یا حقیقی مودی به چند دسته تقسیم می‌شود.

1. اظهارنامه مالیاتی مشاغل (گروه‌های مختلف)

این نوع اظهارنامه برای اشخاص حقیقی فعال در حوزه مشاغل و حرفه‌ها تدوین شده است. مودیان مشاغل به سه گروه تقسیم می‌شوند:

گروه اول: مودیانی که دارای دو شرط زیر باشند:

• آخرین درآمد قطعی شده مودی، در سال قبل، (اعم از درآمد حاصل فروش کالا و یا فروش کالا، همراه با ارائه خدمات)، یا ده برابر درآمد قطعی شده مشمول مالیات، قبل از کسر معافیت‌ها، از سال 1391 به بعد تا قبل از شروع سال مالیاتی، بیش از 30 میلیارد ریال باشد.
• در صورتی که شخص حقیقی و صاحب شغل، فارغ از حجم فعالیتش، دارای کارت بازرگانی یا صاحب کارخانه‌، مالک واحد تولیدی و بهره‌ برداری معادن، هتل‌های سه ستاره یا بیشتر از سه ستاره، بیمارستان و کلیلنک های تخصصی، مشاغل صرافی، فروشگاه های زنجیره ای دارای مجوز، موسسات حمل و نقل و حسابرسی باشد، جزو گروه اول خواهد بود.

گروه دوم: مودیانی که دارای شرط (بند ب ماده 2 آیین نامه اجرایی موضوع ماده 95 اصلاحی قانون مالیات‌های مستقیم) باشند:

• آخرین درآمد قطعی شده مودی، در سال قبل، اعم از درآمد حاصل فروش کالا و یا فروش کالا، همراه با ارائه خدمات یا ده برابر درآمد قطعی شده مشمول مالیات، قبل از کسر معافیت ها، از سال 1391 به بعد تا قبل از شروع سال مالیاتی، بیش از 10 میلیارد ریال تا 30 میلیارد ریال باشد.

گروه سوم: مودیان دارای کسب و کارهای کوچک که در شرایط دسته بندی مودیان گروه اول و دوم، قرار نمی‌گیرند.

هر یک از این گروه‌ها موظف‌اند در پایان سال مالی، اظهارنامه خود را تا مهلت قانونی (معمولاً پایان خرداد ماه سال بعد) به سازمان امور مالیاتی ارائه نمایند.

2. اظهارنامه اشخاص حقوقی (شرکت‌ها و مؤسسات)

اظهارنامه اشخاص حقوقی مختص شرکت‌ها، مؤسسات و سایر نهادهایی است که دارای شخصیت حقوقی مستقل هستند. این اظهارنامه بر مبنای صورت‌های مالی رسمی مانند ترازنامه، صورت سود و زیان، دفاتر قانونی و مستندات حسابداری تهیه می‌گردد.
مهلت ثبت اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی تا پایان تیر ماه سال بعد از پایان سال مالی تعیین شده است. عدم تسلیم به موقع یا درج اطلاعات نادرست ممکن است منجر به جرایم مالیاتی یا رد دفاتر قانونی شود.

3. اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده (VAT)

مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات غیرمستقیم است که بر تفاوت قیمت خرید و فروش کالا یا خدمات اعمال می‌شود. اشخاص حقیقی یا حقوقی که مشمول این قانون هستند، باید اظهارنامه ارزش افزوده را به‌صورت فصلی (در پایان هر سه‌ماهه) ارائه دهند.

در این اظهارنامه، مودی باید میزان مالیات وصول‌شده از خریداران و مالیات پرداخت‌شده بابت خریدها را به‌طور دقیق اعلام کرده و مابه‌التفاوت آن را به دولت پرداخت نماید. عدم ارائه به موقع این اظهارنامه مشمول جریمه خواهد بود.

4. اظهارنامه مالیات بر درآمد املاک (اجاره)

مالکین املاکی که ملک خود را به اجاره داده‌اند، موظف‌اند اظهارنامه مالیاتی مربوط به درآمد حاصل از اجاره را تنظیم و ارائه نمایند.
در این اظهارنامه، مشخصات ملک، مبلغ اجاره، مشخصات مستأجر و سایر جزئیات درج می‌شود. این مالیات فقط بر اساس درآمد اجاره محاسبه شده و حتی در صورت عدم تنظیم قرارداد رسمی، مالک موظف به ارائه اطلاعات صحیح می‌باشد.

5. اظهارنامه اصلی، جایگزین و اصلاحی

• اظهارنامه اصلی: اولین اظهارنامه‌ای است که مودی در مهلت مقرر قانونی ارائه می‌دهد. این اظهارنامه مبنای بررسی و محاسبه مالیات توسط سازمان امور مالیاتی قرار می‌گیرد.
• اظهارنامه جایگزین: در صورتی که مودی قبل از پایان مهلت قانونی متوجه اشتباهی در اظهارنامه اصلی شود، می‌تواند یک نسخه کامل و صحیح از اظهارنامه را جایگزین نسخه قبلی کند.
• اظهارنامه اصلاحی: اگر پس از انقضای مهلت قانونی مودی متوجه اشتباه یا نقصی در اظهارنامه گردد، می‌تواند (در صورتی که رسیدگی مالیاتی آغاز نشده باشد) نسبت به اصلاح اظهارنامه اقدام کند. پذیرش اظهارنامه اصلاحی مشروط به رعایت شرایط قانونی مربوطه است.

مراحل گام‌به‌گام ثبت، تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی

در ادامه، مراحل ثبت و تکمیل اظهارنامه را به صورت گام‌به‌گام شرح می‌دهیم:

1. پیش ثبت نام الکترونیک: در این مرحله اطلاعات پایه‌ای از شما دریافت می شود. پس از تکمیل اطلاعات درخواستی و فشردن کلید تایید نهایی وارد مرحله بعدی خواهید شد. چنانچه تا هفت روز اطلاعات خود را تایید نکنید، پرونده ایجاد شده به صورت خودکار حذف می‌شود.
2. صحت سنجی اطلاعات: در این مرحله بخشی از اطلاعات ثبت شده شما در مرحله پیش ثبت نام از منابع مختلف سازمانی استعلام و بررسی شده و صحت آن مورد آزمون قرار خواهد گرفت. چنانچه به هر دلیل در اطلاعات مغایرتی یافت شود، موضوع با پیامک به شما اطلاعات داده شده و باید وارد سامانه پیش ثبت شده و مرحله یک را تکرار نمایید.
3. تولید و ارسال اطلاعات کاربری: چنانچه اطلاعات اولیه پیش ثبت نام شما مورد تایید سازمان قرار گیرد برای شما یک نام کاربری و کلمه عبور ایجاد خواهد شد. این اطلاعات به صورت پیامک روی شماره تلفن همراه ثبتی شما ارسال خواهد شد.
4. ثبت نام الکترونیک: پس از دریافت اطلاعات کاربری باید وارد سامانه ثبت نام شوید. پس از ورود باید اطلاعات تکمیلی در خصوص بنگاه اقتصادی خود را در فرم های این سامانه تکمیل نمایید. همچنین می توانید اطلاعات پایه که در مرحله ثبت نام ثبت کرده اید ویرایش نمایید. در نهایت پس از تکمیل همه اطلاعات خواسته شده کلید تایید نهایی را فشار دهید.
5. تکمیل فرم‌های اظهارنامه در سامانه: پس از ورود به حساب کاربری، فرم مربوط به نوع اظهارنامه (حقیقی، حقوقی، اجاره، ارزش افزوده و…) انتخاب شده و اطلاعات مورد نیاز در آن درج می‌گردد. صحت و دقت اطلاعات درج‌شده در این مرحله بسیار حائز اهمیت است.
6. بررسی نهایی و ارسال اظهارنامه و دریافت کد رهگیری: پس از تکمیل فرم‌ها، مودی باید تمامی اطلاعات را مرور کرده و در صورت اطمینان از صحت آن، گزینه ارسال نهایی را انتخاب نماید. پس از ارسال، کدرهگیری ثبت اظهارنامه صادر می‌شود که باید نزد مودی نگهداری شود.
7. پیگیری و دریافت نتیجه رسیدگی: پس از ارسال اظهارنامه، سازمان امور مالیاتی ممکن است نسبت به بررسی و مطالبه اسناد تکمیلی اقدام نماید. مودی موظف است در مهلت مقرر پاسخگو باشد.

پیش‌نیازها و مدارک مورد نیاز

پیش از آغاز فرآیند ثبت اظهارنامه مالیاتی، مودیان موظف‌اند مدارک و اطلاعات مشخصی را بر اساس نوع شخصیت خود (حقیقی یا حقوقی) تهیه نمایند. این مدارک مبنای درج اطلاعات در اظهارنامه و مستندات بررسی سازمان امور مالیاتی محسوب می‌گردند.

مدارک مورد نیاز برای اشخاص حقیقی

• کد ملی و شماره اقتصادی
• مجوز فعالیت یا پروانه کسب (در صورت وجود)
• اطلاعات هویتی و نشانی محل فعالیت
• دفاتر درآمد و هزینه (در صورت نگهداری)
• گزارش درآمدها و هزینه‌های سال مالی
• اطلاعات مربوط به قراردادهای کاری و اجاره (در صورت وجود)
• رسید پرداخت بیمه تأمین اجتماعی کارکنان (در صورت اشتغال به کارگر یا پرسنل)
• اطلاعات حساب‌های بانکی مرتبط با فعالیت شغلی

مدارک مورد نیاز برای اشخاص حقوقی

• مدارک شرکت
• صورت‌های مالی شامل ترازنامه، صورت سود و زیان و یادداشت‌های توضیحی
• کارت بازرگانی و اطلاعات هویتی مربوط به مجوز فعالیت
• مدارک مربوط به میزان درآمد و سود
• گردش حساب مربوط به مواد اولیه
• اطلاعات و گزارش های مربوط به فروش سال های گذشته
• مدارک هویتی افراد دارای حق امضا در شرکت
• مدارک اصلی شرکت مثل اساسنامه، روزنامه رسمی و آگهی‌های تغییرات
• ثبت صورت بهای تمام شده برای شرکت های بازرگانی
• مالیات مربوط به سال های قبل باید ثبت شود
• لیست حقوق و دستمزد پرسنل و پرداخت بیمه

آموزش ثبت‌نام در سامانه اظهارنامه مالیاتی

در این بخش، مراحل گام‌به‌گام ثبت‌نام در سامانه مالیاتی به‌طور کامل و کاربردی تشریح خواهد شد تا مودیان بتوانند بدون خطا و در کوتاه‌ترین زمان ممکن فرآیند ثبت‌نام را انجام دهند.

راهنمای تصویری ثبت‌نام

برای ثبت‌نام در سامانه اظهارنامه مالیاتی، ابتدا باید وارد سامانهtax.gov.ir شوید.

1- در صفحه اصلی روی گزینه «ثبت‌نام الکترونیکی» در منوی بالای صفحه کلیک کنید. در صورتی که برای اولین‌بار است که ثبت‌نام می‌کنید، گزینه پیش ثبت‌نام را انتخاب کنید.

اگر بر روی گزینه پیش ثبت نام کلیک کنید. صفحه زیر باز می‌شود. به پایین صفحه مراجعه کرده و بر روی کلید ورود به ثبت نام کلیک کنید.

2- در صورتی که مرحله پیش ثبت نام را انجام نداده‌اید، برای ورود به درگاه ملی، بر روی گزینه دریافت اطلاعات کاربری کلیک کنید و پس از واردکردن اطلاعات در کادرهای مربوطه، بر روی کلید دریافت اطلاعات کاربری در پایین فرم کلیک کنید. (تصویر زیر)

در صورتی که مرحله پیش ثبت نام را انجام داده‌اید، گزینه ورود به درگاه ملی را از منوی بالا انتخاب کرده و پس از وارد کردن شماره ملی، کلمه عبور و تصویر امنیتی بر روی کلید ورد به درگاه ملی در پایین فرم کلیک کنید.

آموزش گام‌به‌گام پر کردن فرم‌ها (با مثال و تصویر)

در این بخش از مقاله، قصد داریم گام‌به‌گام و با استفاده از تصاویر، نحوه پر کردن فرم‌ها را آموزش دهیم.

تکمیل اطلاعات هویتی، درآمدی، هزینه‌ای

برای تکمیل اطلاعات طبق مراحل زیر عمل کنید:

1- تایید شماره موبایل

ثبت شماره موبایل و تایید آن با ثبت کد فعالسازی اجباری است. پس از ورود شماره موبایل یک کد رمز برای شماره همراه مودی ارسال می‌شود. مودی باید کد دریافتی را در قسمت مورد نظر ثبت نموده و گزینه ثبت کد فعالسازی را کلیک نماید.

2- تایید اطلاعات هویتی مودی اصلی

در این مرحله اطلاعات مودی اصلی از ثبت احوال استعلام می‌شود.

3- ثبت اطلاعات پایه

در این قسمت اطلاعات استعلام شده قابل مشاهده است. مودی باید برای انجام ادامه فرآیند ثبت نام الکترونیک اقدام به تکمیل اطلاعات کند.

مودی باید با کلیک روی گزینه ویرایش اطلاعات اولیه،اطلاعات مورد نیاز برای اشخاص حقیقی (اطلاعات واحد کسبی، پروانه کسب، اتحادیه، نوع شغل) و اشخاص حقوقی و تشکل ها (اطلاعات ثبتی، محل ثبت، نوع شرکت، شماره اقتصادی قدیم) را ثبت کند.

4- ثبت اطلاعات اعضا/شرکا

مودیان می بایست اطلاعات کامل اعضا و شرکاء خود را در این قسمت ثبت کنند.

در قسمت نواقص اطلاعات، اشکالات در اطلاعات شما با رنگ قرمز مشخص شده است، به منظور ورود به مرحله بعدی می بایست تمامی اشکالات نمایش داده شده را برطرف نمایید.

درنهایت بعد باید منتظر تأیید اطلاعات از سمت سازمان بمانید. اگه اطلاعات تأیید شوند، می‌توانید با استفاده از همان کد رهگیری وارد مرحله ثبت‌نام نهایی شوید و اطلاعات تکمیلی مثل اطلاعات هویتی، آدرس محل فعالیت، شماره حساب بانکی و… را وارد کنید.

نحوه تکمیل اطلاعات ثبت نام

1-سامانه ثبت نام دارای چندین فرم است. محیط نرم افزار بر اساس نوع مودی که وارد سیستم می شود (حقیقی، حقوقی) کمی متفاوت خواهد بود. تصویر زیر نمای صفحه نخست این سامانه را نشان می دهد:

2-همانطور که در تصویر می‌بینید، پیغام‌های قرمز رنگ همانند پیش‌ثبت‌نام نشان دهنده مواردی است که تکمیل آنها ضروی است. چنانچه روی هر مورد کلیک کنید، سامانه شما را به سمت فرم مربوطه، هدایت خواهد کرد. علاوه بر این در منوهای سمت راست می‌توانید روی گزینه نمایش و ویرایش اطلاعات نیز کلیک نمایید.

اطلاعات مورد نیاز در سامانه ثبت نام شامل موارد زیر می باشد:

• اطلاعات پایه: بسیاری از این اطلاعات را در پیش‌ثبت‌نام ثبت کرده‌اید.
• شعب: چنانچه بنگاه اقتصادی شما دارای شعب، کارگاه، کارخانه، انبار و… است باید اطلاعات آنها را در این قسمت ثبت نمایید.
• شرکاء: اشخاص حقیقی، اطلاعات خود را در پیش‌ثبت‌نام، ثبت نموده‌اند. اشخاص حقوقی و تشکل‌ها نیز باید لیست تمامی اعضاء خود که بیش از 5% سهام دارند ثبت نمایند.
• فعالیت‌ها: اطلاعات فعالیت بنگاه اقتصادی شما باید در این قسمت تکمیل شوند. چنانچه بنگاه اقتصادی شما دارای فعالیت‌های متعدد است، باید لیست فعالیت‌های خود را بر اساس استاندارد موجود و به صورت درصدی در این قسمت ثبت کنید.
• حساب‌ها/مجوزها : اطلاعات حساب‌ها و مجوزها را باید در این قسمت تکمیل کنید.

تایید نهایی ثبت نام و پیگیری وضعیت آن

1-پس از تکمیل اطلاعات مورد نیاز در سامانه ثبت نام و رفع تمامی پیغام‌های قرمز رنگ، کلید تایید نهایی قابل مشاهده است.

2-پس از فشردن آن، خلاصه‌ای از اطلاعات شما نمایش داده شده و تاییدیه از شما درخواست می‌شود. توجه داشته باشید پس از فشردن تاییدیه، امکان ویرایش اطلاعات تا تعیین تکلیف توسط سازمان وجود ندارد.

3-پس از فشردن کلید تایید نهایی، اطلاعات شما در سازمان امور مالیاتی کشور مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. اطلاعات شما با پرونده فیزیکی که در حوزه مالیاتی شما می باشد، تطبیق داده می‌شود. در صورت بروز هرگونه مغایرت، موضوع از طریق پیامک به اطلاع شما خواهد رسید و می‌توانید با ورود به سامانه ثبت نام، اطلاعات ناقص خود را ویرایش نمایید.

4-در صورت تایید اطلاعات، وضعیت پرونده شما به ثبت نام کامل و استفاده از خدمات مالیاتی تغییر می‌کند. در این حالت امکان استفاده از خدمات الکترونیک سازمان را خواهید داشت.

بازیابی اطلاعات کاربری

درصورتی که اطلاعات کاربری خود از قبیل رمز ورود و شماره رهگیری را فراموش کرده‌اید، این گونه عمل کنید.

بازیابی شماره رهگیری ثبت نام الکترونیک

به سامانه ثبت نام الکترونیکی به آدرس https://register.tax.gov.ir/Pages/Login/ForgetFollowCode مراجعه کنید.

در فرم سمت چپ این صفحه اطلاعات ذیل را وارد کنید:

• شماره‌ی همراه تایید شده، همان شماره‌ای که در مرحله‌ی ثبت‌نام در سامانه معرفی کردید.
• اگر به صورت شخص حقوقی ثبت‌نام کردید، شناسه‌ی ملی را وارد کنید و اگر به صورت شخص حقیقی ثبت‌نام کردید، کد ملی (شریک اصلی شرکت) را وارد کنید.
• کلمه‌ی امنیتی نمایش داده شده را در بخش انتهایی وارد کنید.
• گزینه‌ی «پیامک شماره رهگیری» را بزنید.
• کد رهگیری به صورت پیامک برایتان ارسال می‌شود.

بازیابی رمز عبور

به سامانه ثبت نام الکترونیکی به ادرس https://register.tax.gov.ir/Pages/Login/ForgetAccount مراجعه کنید.

 

در فرم سمت چپ این صفحه کد رهگیری و شناسه/کد ملی را وارد کنید تا کلمه‌ی عبور جدیدی برای شما تعریف شود.

آموزش تکمیل و ارسال اظهارنامه

ارسال اظهارنامه از طریق سامانه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور انجام می‌شود. مراحل به‌صورت زیر است:

1-ورود به سامانه و تکمیل اطلاعات

مرورگر اینترنتی خود را باز کرده و آدرس www.tax.gov.ir را در قسمت نوار آدرس تایپ کنید تا به صفحه اصلی سایت سازمان امور مالیاتی کشور هدایت شوید. بر روی گزینه « ورود به درگاه ملی خدمات الکترونیکی» در بالای صفحه کلیک کنید.

 

1- برای ورود به سامانه اظهارنامه مالیاتی نام کاربری(کد ملی) و کلمه عبور خود را در کادرهای مربوطه، وارد کرده و پس از وارد کردن عبارت تصویر امنیتی، بر روی دکمه (ورود به درگاه ملی) کلیک کنید.

2- اگر اطلاعات ورود را در اختیار ندارید وارد سربرگ دریافت اطلاعات کاربری شده و اطلاعات مورد نیاز را تکمیل نموده و در نهایت دکمه دریافت اطلاعات کاربری را کلیک نمایید.

3- پس از دریافت اطلاعات کاربری و ورود به درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی از منوی سمت راست گزینه فهرست پرونده های مالیاتی را انتخاب نمایید.

4- از منوی باز شده گزینه پرونده های عملکرد و ارزش افزوده را انتخاب نمایید.

5- در نهایت در صفحه باز شده روی دکمه ایجاد پرونده مالیات بر درآمد جدید کلیک نمایید تا وارد سامانه پیش ثبت نام شوید.

6- در سامانه پیش ثبت نام الکترونیک اطلاعات فرم ها را تکمیل کرده و مراحل را تا تکمیل اطلاعات طی نمایید. نکات زیر را برای پرکردن فرم ها در نظر بگیرید.

نکات مهم در هر بخش از فرم ها

اظهارنامه مالیاتی معمولاً در قالب فرم‌های الکترونیکی در سامانه سازمان امور مالیاتی تکمیل می‌شود و شامل چند بخش اصلی است. در هر بخش، دقت در ورود اطلاعات نقش مهمی در صحت نهایی اظهارنامه دارد:

۱. اطلاعات هویتی مؤدی

• کد اقتصادی، شناسه ملی، شماره ثبت (برای اشخاص حقوقی) و کد ملی (برای اشخاص حقیقی) باید دقیق و به‌روز باشند.
• آدرس و شماره تماس باید با اطلاعات ثبت‌شده در سامانه جامع مالیاتی منطبق باشد.
• اشتباه در این بخش ممکن است باعث رد اظهارنامه شود.

۲. اطلاعات درآمدی

• تمامی درآمدهای عملیاتی و غیرعملیاتی باید درج شوند.
• دقت کنید که درآمدهای مشمول و غیرمشمول مالیات را باید به‌درستی تفکیک کنید.
• در این قسمت، خوداظهاری دقیق از بروز مالیات علی‌الرأس جلوگیری می‌کند.

۳. اطلاعات هزینه‌ها و بهای تمام‌شده

• فقط هزینه‌های مورد تأیید قانون مالیات‌های مستقیم باید ثبت شوند.
• اسناد مثبته باید برای همه اقلام هزینه وجود داشته باشد.
• هزینه‌هایی مثل استهلاک، اجاره، حقوق و بیمه باید طبق استاندارد ثبت شوند.

۴. جدول تعدیلات

• این بخش برای افزودن یا کسر اقلام غیرقابل قبول مالیاتی است. مثلاً هزینه‌هایی که فاقد سند رسمی‌اند باید به سود اضافه شوند.
• دقت در این بخش، از اختلاف‌نظر در زمان رسیدگی جلوگیری می‌کند.

۵. محاسبه مالیات و معافیت‌ها

• این قسمت به‌طور خودکار بر اساس اطلاعات واردشده تکمیل می‌شود، اما صحت اعداد باید بررسی شود.
• استفاده از معافیت‌ها، نرخ صفر و مالیات مقطوع در این بخش اعمال می‌شود.
• اگر معافیت خاصی مدنظر باشد، مستندات آن نیز باید پیوست گردد.

۶. پیوست‌ها و مدارک

• گزارش حسابرسی (در صورت الزامی بودن)، اجاره‌نامه، اسناد مالکیت، دفاتر قانونی و… باید بارگذاری شوند.
• عدم بارگذاری صحیح مدارک باعث می‌شود اظهارنامه ناقص تلقی شود.

2-بارگذاری مدارک 

قبل از ارسال نهایی، مؤدی باید مدارک اظهارنامه را از طریق همان سامانه بارگذاری نماید. مدارک متداول شامل موارد زیر هستند:

• کپی اجاره‌نامه یا سند مالکیت محل فعالیت
• مدارک هویتی
• دفاتر روزنامه و کل یا دفاتر درآمد و هزینه (برای اشخاص حقیقی)
• گزارش حسابرسی (در صورت الزام)
• مستندات مربوط به معافیت‌های مالیاتی، بخشودگی‌ها، قراردادها و اسناد هزینه‌ها

فرمت‌های قابل‌قبول برای بارگذاری معمولاً PDF یا تصویر (JPG/PNG) هستند و محدودیت حجمی نیز اعمال می‌شود. برای جلوگیری از خطا در بارگذاری، بهتر است مدارک را با کیفیت مناسب و حجم بهینه آماده کنید.

3-ارسال نهایی اظهارنامه

پس از تکمیل تمامی بخش‌های فرم اظهارنامه و رفع خطاهای احتمالی، مؤدی می‌تواند نسبت به ارسال نهایی اظهارنامه اقدام نماید. قبل از ارسال، ضروری است که اطلاعات واردشده یک بار دیگر توسط مؤدی یا مشاور مالیاتی بررسی شود تا از صحت و انطباق آن با دفاتر قانونی، اسناد و مستندات اطمینان حاصل گردد.

در بخش پایانی سامانه اظهارنامه، دکمه‌ای با عنوان «ارسال نهایی» وجود دارد. با فشردن این دکمه، اظهارنامه به‌صورت رسمی در سیستم سازمان امور مالیاتی ثبت می‌گردد. پس از آن، امکان ویرایش اطلاعات به‌طور معمول وجود نخواهد داشت، مگر در قالب اظهارنامه اصلاحی و تحت شرایط خاص.

4-دریافت کد رهگیری

پس از ارسال نهایی اظهارنامه، سیستم به‌طور خودکار یک کد رهگیری منحصر‌به‌فرد صادر می‌کند که نشان‌دهنده ثبت رسمی اظهارنامه در سازمان امور مالیاتی است.

نکات مهم در خصوص کد رهگیری:

• کد رهگیری باید ذخیره و نگهداری شود، زیرا برای پیگیری‌های بعدی، اعتراضات، اصلاح و… الزامی است.
• بهتر است یک نسخه PDF از رسید ارسال را نیز ذخیره و چاپ نمایید.
• در صورت عدم دریافت کد رهگیری یا قطع شدن ارتباط، وضعیت اظهارنامه در سامانه بررسی شود تا از موفقیت‌آمیز بودن ثبت اطمینان حاصل گردد.

رفع مشکلات احتمالی

در فرآیند ثبت اظهارنامه مالیاتی ممکن است با خطاهای زیر روبرو شوید:

• خطای اطلاعات نامعتبر: معمولاً وقتی اطلاعات هویتی با اطلاعات ثبت احوال یا سامانه ثنا مطابقت نداشته باشد، این خطا نمایش داده می‌شود. بهتر است مشخصات هویتی را دوباره چک کنید.
• عدم دریافت پیامک کد رهگیری: ممکن است شماره موبایل اشتباه وارد شده باشد یا پیامک‌ها به دلیلی مسدود شده باشد. از قسمت بازیابی کد رهگیری می‌توانید مجدد اقدام کنید.
• کد رهگیری گم شده: در بخش بعدی توضیح می‌دهیم چطور اطلاعات کاربری خود را بازیابی کنید.

محاسبه مالیات (با مثال عملی)

فرض کنیم یک مؤدی حقیقی در سال مالی ۱۴۰۳، درآمد و هزینه‌های زیر را داشته است:

• درآمد ناخالص (فروش کالا و خدمات): ۱٬۵۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال
• هزینه‌های قابل قبول: ۹۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال
• سود خالص: ۶۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال

مرحله ۱: محاسبه درآمد مشمول مالیات

در صورت نبود تعدیلات خاص، سود خالص = درآمد مشمول مالیات
۶۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال

مرحله ۲: اعمال نرخ مالیات

برای اشخاص حقیقی، نرخ مالیات تصاعدی است. به شرح زیر:

پایه مالیاتی	نرخ	مالیات
تا ۱٬۴۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال	معاف	۰
از ۱٬۴۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ تا ۵۶۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال بعدی	۱۰٪	۵۶٬۰۰۰٬۰۰۰ × ۰٫۱۰ = ۵٬۶۰۰٬۰۰۰ ریال

توجه: ارقام بالا به عنوان مثال ساده‌سازی شده‌اند. نرخ‌های دقیق ممکن است طبق آخرین مصوبات قانون بودجه سالانه متفاوت باشند. برای شرکت‌ها (اشخاص حقوقی)، نرخ معمولاً 25 درصد از سود خالص است.

⏰ مهلت‌ها و زمان‌بندی‌ها برای اظهارنامه مالیاتی ۱۴۰۴

در سال ۱۴۰۴، مهلت‌ها و زمان‌بندی‌های مربوط به ارسال اظهارنامه‌های مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی به شرح زیر است:​

🧾 مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی

بر اساس ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص حقیقی (مانند صاحبان مشاغل و کسبه) موظفند اظهارنامه مالیاتی عملکرد سال ۱۴۰۳ خود را تا پایان خرداد ۱۴۰۴ (۳۱ خرداد) از طریق سامانه my.tax.gov.ir ارسال کنند. ​

با این حال، طبق اعلام رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور، مهلت ارسال اظهارنامه عملکرد سال ۱۴۰۳ برای اصناف و صاحبان مشاغل تا ۳۰ مرداد ۱۴۰۴ تمدید شده است.

مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی

اشخاص حقوقی (مانند شرکت‌ها و مؤسسات) باید اظهارنامه مالیاتی عملکرد سال ۱۴۰۳ خود را تا پایان تیر ۱۴۰۴ (۳۱ تیر) ارائه دهند.

📌 نکات مهم

• برای بهره‌مندی از معافیت‌ها و جلوگیری از جرائم مالیاتی، ارسال اظهارنامه در مهلت مقرر الزامی است.​
• در صورت تمدید مهلت‌ها، اطلاعیه‌های رسمی سازمان امور مالیاتی را از طریق سامانه‌های رسمی پیگیری کنید.​
• در صورت عدم ارسال اظهارنامه در مهلت تعیین‌شده، ممکن است مشمول جرائم مالیاتی شوید.​

برای اطلاعات بیشتر و ارسال اظهارنامه، به سامانه رسمی سازمان امور مالیاتی کشور مراجعه کنید.

⚠️ نکات مهم، اشتباهات رایج و راه‌حل‌ها

پر کردن اظهارنامه مالیاتی فراتر از یک اقدام اداری ساده است؛ این فرآیند نیازمند دقت، دانش و شناخت کامل از قوانین مالیاتی است. عدم توجه به جزئیات و نادیده‌ گرفتن نکات کلیدی می‌تواند منجر به جرایم مالیاتی، از دست رفتن معافیت‌ها و مشکلات حقوقی گردد. در ادامه، برخی نکات کلیدی، اشتباهات رایج و راهکارهای پیشنهادی بررسی می‌شود.

نکات کلیدی برای تنظیم دقیق اظهارنامه

تنظیم صحیح و پر کردن اظهارنامه مالیاتی مستلزم رعایت چند اصل اساسی است:

• جمع‌آوری و طبقه‌بندی دقیق اسناد مالی
• ثبت صحیح درآمدها و هزینه‌ها مطابق با استانداردهای حسابداری
• استفاده از کدهای مالیاتی درست و مرتبط با نوع فعالیت
• بررسی تطابق اطلاعات اظهارنامه با دفاتر قانونی و گزارش‌های حسابرسی

عدم توجه به این موارد، حتی با حسن‌نیت، ممکن است موجب برداشت اشتباه مأمور مالیاتی و اعمال مالیات علی‌الرأس شود.

مواردی که معمولاً نادیده گرفته می‌شوند

در بسیاری از اظهارنامه‌ها، موارد زیر نادیده گرفته می‌شوند، از جمله:

• ثبت نکردن هزینه‌های قابل قبول که می‌تواند میزان مالیات را کاهش دهد
• نادیده گرفتن درآمدهای غیرمستقیم یا موارد مشمول مالیات ارزش افزوده
• فراموشی ضمیمه‌کردن گزارش فعالیت یا گزارش حسابرس (در صورت لزوم)
• ثبت اشتباه کدهای اقتصادی یا شماره ثبت

این موارد نه تنها ممکن است منجر به محاسبه اشتباه مالیات شود، بلکه امکان بهره‌مندی از مزایای قانونی را نیز از مؤدی سلب می‌کند.

اشتباهات متداول و نحوه رفع آن‌ها

برخی از رایج‌ترین خطاهایی که در فرآیند پر کردن اظهارنامه مالیاتی دیده می‌شود عبارت‌اند از:

• تطابق نداشتن اطلاعات اظهارنامه با دفاتر رسمی حسابداری: برای پیشگیری از این مورد، بررسی نهایی توسط حسابدار یا مشاور مالیاتی ضروری است.
• عدم ثبت برخی درآمدها با این تصور که مشمول مالیات نیستند: لازم است تمامی منابع درآمدی بررسی و در صورت لزوم افشا گردند.
• تاخیر در ارسال اظهارنامه یا عدم ارسال آن در پلتفرم رسمی سازمان مالیاتی: راه‌حل این است که تقویم مالیاتی مشخصی تدوین شود و با یادآورهای سیستمی، از فراموشی جلوگیری گردد.

در صورت بروز این اشتباهات، تسلیم اظهارنامه اصلاحی در بازه مجاز می‌تواند از بروز جرایم بیشتر جلوگیری کند.

اهمیت استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری

استفاده از نرم‌افزارهای مالی و حسابداری یکی از مؤثرترین روش‌ها برای بهینه‌سازی فرآیند تنظیم اظهارنامه است. این نرم‌افزارها با ارائه گزارش‌های دقیق، دسته‌بندی اتوماتیک اسناد و محاسبات مالیات در فاکتورها و اتصال به سامانه مودیان مالیاتی کمک شایانی به کاهش خطاهای انسانی می‌کنند.

استفاده از این ابزارها، به‌ویژه در کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، یک مزیت رقابتی مهم محسوب می‌شود و می‌تواند از بروز اشتباهات پرهزینه جلوگیری نماید.

💡سؤالات متداول

چگونه در سامانه اظهارنامه مالیاتی ثبت‌نام کنم؟

برای ثبت‌نام باید به سایتtax.gov.ir مراجعه کنید و از بخش «ثبت‌نام الکترونیکی»، ابتدا پیش‌ثبت‌نام و بعد ثبت‌نام نهایی را انجام دهید. در این فرایند اطلاعات هویتی، آدرس محل فعالیت، نوع شغل، و شماره حساب بانکی تان را باید وارد کنید. بعد از تأیید اطلاعات توسط سازمان، می‌توانید وارد سامانه اظهارنامه شوید و فرم اظهارنامه را تکمیل کنید.

اگر در مهلت مقرر ارسال نکنم چه می‌شود؟

اگر اظهارنامه‌ خود را تا پایان خرداد ماه هر سال ارسال نکنید، مشمول جریمه عدم تسلیم اظهارنامه می‌شوید که ممکن است شامل 30درصد مالیات متعلق باشد. همچنین ممکن است مشمول معافیت‌های مالیاتی نشوید و سازمان برای شما مالیات را علی‌الرأس (برآوردی) محاسبه کند، که معمولاً بیشتر است.

آیا امکان ویرایش اطلاعات وجود دارد؟

بله، تا قبل از نهایی کردن اظهارنامه، می‌توانید هر بخشی را ویرایش کنید. ولی اگه اظهارنامه را «ارسال نهایی» کنید، دیگر امکان ویرایش مستقیم وجود ندارد. توی این حالت باید اظهارنامه اصلاحی بفرستید، که البته شرایط خاصی دارد و باید دلیل کافی برای اصلاح داشته باشید.

از کجا مطمئن شوم اطلاعات درست وارد شده؟

بعد از ثبت اطلاعات، سامانه به شما یه پیش‌نمایشی از اظهارنامه نمایش می‌دهد باید همه‌ی بخش‌هاش را دقیق مرور کنید، مخصوصاً:

• میزان درآمدها
• هزینه‌ها
• اطلاعات بانکی
• کد اقتصادی و شماره ثبت

اگه هم حسابدار یا مشاور مالیاتی دارید، بهتر است وی قبل از ارسال، محتوای اظهارنامه را چک کند.

آیا می‌توانم اظهارنامه را دستی پر کنم؟

خیر، از سال‌های اخیر دیگر فقط اظهارنامه‌های الکترونیکی پذیرفته می‌شوند. یعنی فقط باید از طریق سامانه سازمان امور مالیاتی اقدام کنید. پر کردن دستی یا ارسال کاغذی دیگه اعتبار ندارد.

چطور مالیات را پرداخت کنم؟

بعد از ارسال نهایی اظهارنامه، سامانه برگه پرداخت مالیات (یا همان برگ قطعی/برگ تشخیص) را صادر می‌کند. در این برگه شماره شناسه پرداخت و مبلغ دقیق مالیات نوشته شده ایت.
برای پرداخت:

1. وارد درگاه پرداخت سامانه می‌شید.
2. شناسه پرداخت و شماره پرونده را وارد می‌کنید.
3. از طریق کارت بانکی پرداخت می‌کنید.

نکته: حتماً رسید نهایی را نگه دارید.

چطور از مشاور مالیاتی کمک بگیرم؟

اگر خودتان نمی‌خواهید یا نمی‌توانید اطلاعات را کامل وارد کنید، یا کسب‌وکارتان بزرگ است، کمک گرفتن از یه مشاور مالیاتی رسمی یا حسابدار معتمد خیلی کمک‌کننده ا‌ست.
روش‌های پیدا کردن مشاور:

• سایت‌هایی مثل حسابفا، فرداد، یا نرم‌افزارهای حسابداری آنلاین معمولاً مشاور معرفی می‌کنند.
• می‌توانید از اتحادیه صنف خودتان بخواهید فردی را معرفی کند.
• یا یه سرچ ساده با عنوان «مشاور مالیاتی آنلاین» در گوگل می‌توانید آدرس و شماره تماس مشاور مالی در شهرهای مختلف را پیدا کنید.

جرائم، معافیت‌ها و مشاوره مالیاتی

در این بحث، به بررسی پیامدهای ناشی از تخلفات مالیاتی، فرصت‌هایی که قوانین برای بهره‌مندی از معافیت‌های قانونی فراهم می‌کنند و نقش پررنگ مشاوره حرفه‌ای در مدیریت صحیح امور مالیاتی پرداخته می‌شود. شناخت دقیق این مفاهیم نه تنها از بروز جرائم و پرداخت جریمه‌های سنگین جلوگیری می‌کند، بلکه می‌تواند بهینه‌سازی وضعیت مالیاتی افراد و کسب‌وکارها را نیز به دنبال داشته باشد. در این مسیر، آگاهی از قوانین و بهره‌گیری از مشاوره‌های تخصصی، نقشی حیاتی در تصمیم‌گیری‌های مالی دارد.

• جرایم عدم ارسال یا تأخیر در ارسال اظهارنامه مالیاتی

مطابق مقررات قانون مالیات‌های مستقیم، کلیه مؤدیان مالیاتی مکلف‌اند اظهارنامه مالیاتی خود را در موعد مقرر به سازمان امور مالیاتی تسلیم نمایند. عدم ارائه اظهارنامه در مهلت قانونی یا تأخیر در ارسال آن، مشمول جرایمی می‌گردد که اغلب غیرقابل بخشش‌اند.

بر اساس ماده ۱۹۲ قانون مالیات‌های مستقیم، چنانچه مؤدی ظرف مهلت مقرر قانونی اقدام به تسلیم اظهارنامه نکند، مشمول جریمه‌ای معادل ۳۰ درصد مالیات متعلق خواهد شد که این جریمه غیرقابل بخشودگی است. همچنین، عدم تسلیم اظهارنامه به‌موقع باعث محرومیت از مزایای مالیاتی، از جمله معافیت‌های قانونی، بخشودگی جرایم قابل بخشش و استفاده از نرخ صفر مالیاتی می‌شود. در مواردی نیز ممکن است مؤدی با رد دفاتر، علی‌الرأس شدن مالیات و یا مشکلات جدی در دریافت مفاصاحساب مواجه گردد. از این‌رو، رعایت زمان‌بندی قانونی در ارسال اظهارنامه، از اهمیت بسزایی برخوردار است.

• معافیت‌های قانونی و بخشودگی‌های مالیاتی

قانون‌گذار در راستای حمایت از برخی فعالیت‌ها و اقشار خاص، معافیت‌های قانونی و تسهیلات مالیاتی متعددی را پیش‌بینی نموده است. این معافیت‌ها ممکن است بر اساس نوع فعالیت اقتصادی (مانند فعالیت‌های تولیدی، کشاورزی، فرهنگی یا هنری)، موقعیت جغرافیایی (نظیر مناطق کمتر توسعه‌یافته یا مناطق آزاد تجاری) و یا شرایط خاص (مانند اشخاص حقیقی با درآمد پایین یا شرکت‌های نوپا) تعریف شده باشند.

همچنین، در صورتی‌ که مؤدی اظهارنامه خود را به‌موقع و به‌درستی ارائه داده و همکاری مناسبی با سازمان امور مالیاتی داشته باشد، ممکن است شامل بخشودگی جرایم قابل بخشش بهره‌مند شود. این بخشودگی‌ها، معمولاً به تشخیص سازمان امور مالیاتی و در چارچوب دستورالعمل‌های ابلاغی توسط رئیس کل سازمان، به مؤدیانی تعلق می‌گیرد که خوش‌حسابی و حسن‌نیت خود را اثبات کرده باشند. بهره‌مندی از این معافیت‌ها و بخشودگی‌ها مستلزم رعایت دقیق قوانین، ارائه مستندات صحیح و نگهداری دفاتر قانونی منظم است.

• نقش مشاور مالیاتی در تنظیم اظهارنامه

مشاور مالیاتی نقش بسیار حیاتی و تخصصی در فرآیند تنظیم و پر کردن اظهارنامه مالیاتی ایفا می‌کند. با توجه به پیچیدگی مقررات مالیاتی، تغییرات مکرر قوانین، و نیاز به دقت بالا در محاسبات مالی، بهره‌گیری از خدمات یک مشاور مجرب، می‌تواند از بروز اشتباهات پرهزینه جلوگیری کند.

مشاور مالیاتی با تحلیل دقیق اسناد مالی، بررسی حساب‌ها و ترازنامه، و تطبیق عملکرد مالی مؤدی با قوانین جاری، زمینه را برای تنظیم اظهارنامه‌ای دقیق، شفاف و قانونی فراهم می‌سازد. علاوه‌بر این، مشاور می‌تواند از معافیت‌ها و تسهیلات قانونی به‌نحو احسن بهره‌برداری نماید و در صورت وجود جرایم یا اختلافات، به دفاع از حقوق مؤدی در مراحل مختلف رسیدگی کمک کند.

حضور مشاور مالیاتی نه‌تنها ریسک مواجهه با جرایم سنگین مالیاتی را کاهش می‌دهد، بلکه آرامش خاطر و امنیت عملکرد مالی مؤدی را در بلندمدت تضمین می‌نماید.

جمع بندی

به طور کلی تکمیل و ارسال صحیح اظهارنامه مالیاتی نه تنها از نظر قانونی الزامی است، بلکه به شما این امکان را می‌دهد که از معافیت‌ها و تسهیلات مالیاتی بهره‌مند شوید و از مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری کنید. با آگاهی از مراحل مختلف و رعایت مهلت‌های مقرر، می‌توانید فرآیند مالیاتی خود را به‌طور مؤثر مدیریت کرده و از جرائم مالیاتی پرهیز کنید. استفاده از مشاوره تخصصی در صورت نیاز، به شما کمک خواهد کرد تا بدون هیچ‌گونه سردرگمی، اظهارنامه مالیاتی خود را به‌درستی تکمیل و ارسال نمایید.